Toch heeft ‘The Report’ eeuwigheidswaarde. Hij gaat over mechanismen die onuitroeibaar lijken.
In feite is het een klokkenluidersverhaal. Het verschil zit hem erin dat degene die de klok luidt daarvoor wordt betaald. Hij is onderdeel van een systeem dat zich bewijst als zelfreinigend. Tot op zekere hoogte. En voordat die klok eindelijk klinkt is er van alles gedaan om te proberen dat te voorkomen.
Het rapport in kwestie gaat over waargebeurde feiten: de marteling door de Amerikaanse inlichtingendienst CIA van gevangenen in de nasleep van 9//11. De CIA wil datgene verkrijgen waarvoor de organisatie is opgericht: inlichtingen. En gaat daarbij ruim over de schreef.
Is dat verbazingwekkend? Nee. En is het verbazingwekkend dat ze het onderdeel ‘mis-‘ van hun -daden geheim willen houden? Ook niet. Inlichtingendiensten willen inlichtingen en geheime diensten doen aan geheimhouding. De CIA verenigt beide kenmerken. Voilà.
Zowel de lagere agenten als hun superieuren willen resultaten zien, dus zullen die inlichtingen er komen. Goedschiks of kwaadschiks. En geheime diensten hebben de neiging dingen ook geheim te houden voor degenen die hen moeten controleren. Dat hoeft niet per se ‘crimineel’ te zijn. Het is vaak eerder dat ze denken beter te weten wat nodig is dan degenen buiten hun kring.
Wel schokkend is dat ze de eufemistisch genoemde ‘versterkte ondervragingsmethoden’ in handen geven van een tweetal dat niet competent lijkt te zijn. En dat voor hun martelpraktijken extreem goed krijgt betaald.
Die methodes blijken alleen niet te werken.
Als je het maar erg genoeg maakt gaan de meeste mensen praten, vroeg of laat. Maar wat gaan ze dan zeggen? De waarheid?
Deze site begon met het verhaal van Gerry, iemand die iets bekende dat hij niet gedaan had, om maar van zijn verhoren af te zijn. Gerry was een gewone jongen, dus lukte het hem te breken met (relatief) basale verhoortactieken. Voor een geharde terrorist zal een krachtiger aanpak nodig zijn om hem te laten ‘zingen’. Maar wordt dat wel een liedje waar je iets aan hebt?
In het geval van de CIA-verhoren bleek van niet. Toch gingen ze ermee door. Waarom? Omdat de kassa voor de hoofdondervragers maar doorrinkelde met achttienhonderd dollar per dag? Overstemde dat geluid de kreten van de gemartelden? Ik denk het niet. Het lijkt me eerder dat er een gevoel was van ‘Wat niet is, kan nog komen’, een fata morgana. En dan maar doorgaan. En doorgaan.
De verleiding is groot om de CIA te zien als puur slecht, maar dat is me te gemakkelijk. Er waren ook binnen de CIA wel degelijk mensen die de gebruikte methoden ter discussie stelden. Ze legden het echter af tegen degenen die meenden dat het doel – het voorkomen van nieuwe aanslagen – de middelen kon heiligen.
Dat laatste is iets dat altijd voor zal komen. Terecht of niet.
Het meest fascinerende van de film, van het hele geval, is weer eens te zien hoezeer veel mensen zich vereenzelvigen met de organisatie waarvoor ze werken. Door, ook in moreel opzicht, dik en (heel) dun.
Dat geldt ook voor posities die mensen eenmaal hebben ingenomen. Loopgraven en tunnelvisies gaan innig samen.
Volgens een journalist van de Washington Post, die aan turven doet, zou het aantal onware of anderszins misleidende uitspraken van Donald T. sinds het begin van zijn presidentschap de 13.000 al ruim te boven gaan. Zelfs al zou die ijverige turver er een paar duizend naast zitten, dan zou dat toch voldoende moeten zijn om Donalds supporters van mening te doen veranderen. Maar nee.
Van je geloof afvallen, toegeven dat je verkeerd zat, zo makkelijk gaat dat niet.
Amerika (detail)
Toch is al met al ‘The Report’ het verhaal van de kracht van een land. Zeker, het had weinig gescheeld of het hele schandaal was door tegenkrachten in de doofpot verdwenen. Maar het rapport kwam er toch.
Gek genoeg was het iets om trots op te zijn. Door velen wordt het buitenhangen van nationale vuile was gezien als een onpatriottische daad, een vorm van nestbevuiling.
Het is juist het tegendeel.
TERZIJDE
Good ‘Guy’ Nr.1 van dit verhaal is de democratische senator op leeftijd Dianne Feinstein.
Ook goed: de republikeinse senator wijlen John McCain.
Volgens de CIA zelf bleken achteraf ‘minstens 26’ van de circa 119 gevangenen in hun macht ‘onterecht gedetineerd’. Velen van die 26 werden ook gemarteld.
(Hoezo, ‘circa’? Ze hielden het zelf niet goed bij).
Hoeveel nieuwe terroristen zou je baren per gemartelde?