DE GRAVIN VAN MONTECRISTO
Het eiland Montecristo rijst ongenaakbaar op uit zee. Wilder kan je het in Italië niet krijgen.
Fictie is niks. Zou je zeggen. Maar niets is minder waar. Achter elkaar gezette letters kunnen iets worden van gewapend beton. Zo sprak ik iemand met Alzheimer, bij wie al veel was weggezakt in de hersenpan. Maar toen ‘De Graaf van Montecristo’ ter sprake kwam, rees dat legendarische eiland stralend op uit het grijs.
De tophit van Alexandre Dumas is wellicht ’s werelds dikste boeketroman. Maar dan wel edelboeket. Het verscheen vanaf 1844 eerst als feuilleton en ontwikkelde zich daarna snel tot Europa’s bestseller Nr.1.
(voor mensen met haast)
De erin geluisde Edmond Dantès ontsnapt uit de gevangenis, vindt een schat op Montecristo en financiert daarmee zijn wraak.
Voilà.
Maar het kan dus langer. Sterker, zo intens wordt er meegeleefd met de breed uitgesponnen avonturen van Dantès, alias ‘De Graaf’, dat veel mensen de meest saillante plekken uit het boek met eigen ogen willen zien. Vooral het Château D’If waar Edmond onschuldig gevangen zat, en natuurlijk het schateiland halverwege Italië en Corsica. Maar terwijl vanuit Marseille boten vol Graaftoeristen af en aan varen naar If, zo moeilijk is het om voet aan wal te zetten op Montecristo. Ook Dumas is er nooit geweest, al zou hij er wel een keer omheen gevaren zijn.
Zelfs dat laatste is tegenwoordig maar beperkt mogelijk. Iedereen die zich binnen een straal van één kilometer van Montecristo waagt kan een boete van 370 euro tegemoet zien. Tegenwoordig is het eiland namelijk een zwaar beschermd natuurgebied. Zó zwaar, dat zelfs een zwemmer die alle eilanden van de Toscaanse archipel wilde aandoen, bij Montecristo niet verder kwam dan een stuk rots ver uit de kust.
Het goede nieuws: Montecristo bestaat dus echt en helemaal onmogelijk om er te komen is het niet. Het recept is zelfs simpel. Men neme: bureaucratie en geduld. Van dat laatste vooral veel. Althans, al naar gelang wat je wilt. Er bestaan namelijk twee soorten van vergunning, geldig voor één dag. ‘Toegang’ geeft alleen recht het eiland te betreden, waarbij je binnen een heel klein gebied moet blijven. ‘Bezoek’ betekent dat je je onder begeleiding aan één van de drie ‘paden’ mag wagen die er op het eiland zijn.
De Toegangsvergunning lijkt frustrerend beperkt, maar de wachttijd ervoor is slechts een kwestie van maanden. ‘Bezoekers’, daarentegen, bladeren jarenlang door hun ‘Graaf’ voor ze aan de beurt zijn. Bovendien kan een aantal van hen spijt krijgen van hun bezoek. De drie routes zijn er namelijk alleen in de categorieën Pittig, Zwaar en Moordend.
Zelf hebben we een speciale permissie in de wacht gesleept. Maar al was het alleen al tegenover Dantès, het zou niet goed zijn geweest als iets moeilijks te makkelijk was gegaan. Pas bij onze achtste poging lukte het. Maar toen ging het ook hard. Heel hard.
Terwijl de agenten van het Korps Staatsbosbeheer hun vuurwapens opbergen in het vooronder van de Montecristo II, geeft hun commandant gas. En hoe. We scheuren door het blauw, op weg naar het mysterieuze eiland van graniet.
Links moet het eiland Giglio liggen, maar het is heiig. Daardoor duurt het ook lang voordat ons doel in zicht komt. Opeens, ja, daar!
Vanuit de verte doen de contouren denken aan, ja, aan wat? Aan een soort pêche melba, een halve perzik met iets erop. Maar dat klinkt te zoet, te zacht. Hoe dichterbij je komt, hoe harder Montecristo eruit ziet.
Ondanks het gebrul van de motoren zijn we ten prooi aan romantiek. Maar voorzover we daarbij in gedachten bijna twee eeuwen terug waren, worden we opeens teruggeworpen in het hier en nu. De motoren vallen stil. De commandant heeft iets gezien. Er drijft wat. De manschappen gaan met pikhaken naar de boeg en vissen het op. Pffft! Het was een opblaasding, met daarop de beeltenis van – echt waar – Minney Mouse.
Goed, het is wat ontnuchterend aan het begin van onze heldhaftige expeditie, maar helemaal ontoepasselijk is het niet. Niet alleen meldt Wikipedia dat De Graaf zich qua bekendheid met Mickey & Minney meten kan, bovendien haalden de muizen van Montecristo recentelijk nog de landelijke pers. Of beter gezegd: de ratten. Daarover later meer.
Ondertussen onderhouden we ons met onze mede-opvarenden: een stel arbeiders dat een hek gaat maken, een vogelaar die vogels gaat vangen (heel even dan), en de agenten. Twee van hen zijn onderweg om hun collega’s af te lossen die er twee weken eiland op hebben zitten. De meeste boswachters vinden die veertien dagen wel voldoende. Want
Montecristo
Horeca: 0
(Uit)wegen: 0
Medebewoners: 2.
Die twee zijn altijd dezelfden, een ‘portiers’echtpaar dat vast op het eiland woont.
We naderen de noordwestpunt. Recht voor ons de Kaap van de Duivel. Er voorbij varen we langzaam, vlak langs de kust. En nu mag het geen wereldnieuws heten dat ook een klein eiland van dichterbij groter lijkt, maar Montecristo krijgt daarbij iets intimiderends. Op een steile helling boven het water liggen enorme blokken graniet.
Dreigend. Als rotsen van Damocles. En de top van deze stenen wereld torent bijna 650 meter boven ons uit.
In contrast komt er een kleine, paradijselijke baai in zicht. Compleet met zandstrand en mini-pier. Het is Cala Maestra, de enige plek op Montecristo waar een schip aan kan leggen.
Op de wal wachten de twee agenten en een verrassing: een pracht van een vrouw. Ze blijkt de helft van het stel dat al jaren op Montecristo thuis is. Haar man verblijft een aantal dagen op het vasteland en ze biedt aan onze gids te zijn.
Al gauw zijn we op pad. We nemen de ‘makkelijkste’ route met de mooiste naam: Belvedere. Maar niet zonder portofoon. We moeten in contact blijven met de agenten beneden. Want in het boek deed Dantès dan wel net alsof, maar je been ook echt breken is in dit terrein zo gebeurd. En een hospitaal is hier niet om de hoek. Bovendien is Montecristo een ideale biotoop voor de Vipera aspis hugyi, een bijzonder soort gifslang. Tot voor kort bekend als de Montecristo-adder. Niet dat het ervan wemelt, maar toch. Onze gids is er net haar hond aan verloren.
We houden halt bij een omgevallen boom. Illustratief. Bomen hebben het op Montecristo moeilijk met wortelen. Toch stonden er ooit veel steeneiken, maar die werden door de Etrusken afgevoerd ter ere van hun laagovens. Voorlopers van de hoogovens.
Naast de ontwortelde boom ligt een koker, met een inhoud die intussen misschien wel overbodig is. Het eiland had namelijk last van een rattenplaag. Maar met de neven van Mickey & Minney is sinds kort radicaal afgerekend. Ze zijn weg, helemaal. Uitgeroeid. Zou het? Het valt moeilijk te geloven dat er niet ergens één paartje de dans is ontsprongen, zodat… Maar het ter controle neergelegde aas blijft nog steeds onaangeroerd.
De gebruikte methode heeft in elk geval veel pennen in beweging gebracht. Maar liefst 13,5 ton rattenkorrels zijn per helikopter over het eiland uitgestort. Met uitzondering van een zone rond Cala Maestra.
‘RAT IN PEACE’
Op Montecristo nestelt een bijzondere vogelsoort. Even ademhalen: de yelkouanpijlstormvogel. Een yelkouanmama legt per jaar één ei. Een rattenmoeder laat in diezelfde tijd een ratje of dertig extra over de wereld trippelen. Op hun menu: zowel eieren als pasgeboren vogels. Voor het te verwachten eindresultaat was geen rekenmachine nodig. De mens, via wie de ratten ooit naar Montecristo kwamen, wikte en beschikte. Ratten, R.I.P.
Richting zee is het allerdiepste blauw eindeloos, overgaand in turquoise bij de kust. En doordraaiend richting het binnenland waan je je opeens in een hooggebergte. Ruig en meedogenloos. Dan, diep onder ons, zien we ze lopen.
De beroemde geiten van Montecristo, de enige wilde populatie in Italië. Hoewel, zo’n kwart ervan is tijdelijk semi-mak.
Men heeft in het gebied rondom Cala Maestra namelijk een hek geplaatst. Ruim veertig dieren zijn binnen die omheining gelokt met iets dat Montecristo-geiten in al die eeuwen nog niet hadden gezien: een moeiteloze maaltijd.
Een operatie bij wijze van voorzorg, want geiten eten alles. Daarom gaat het gifbombardement vrijwel zeker gepaard met wat in militair jargon collateral damage heet.
Aan dat laatste viel al lang geleden ook het heremietenklooster ten prooi, met de complimenten van een Ottomaanse piraat. Als ruïne staat het nu nog halverwege de bergwand. Schatrijk waren de kluizenaars overigens wel, als gevolg van goede gaven. Dus, een schat…
Hoe dan ook is onze gids er een, de ‘gravin’ van Montecristo. Ook Dantès was per slot van rekening geen echte. De gravin gaat op haar vingers de topdrie langs van wat toeristen zeggen zodra ze op het eiland zijn:
1) Ze kijken op hun anders zo smarte phones en stamelen ontdaan: ‘Er is hier geen bereik!’
2) ‘Maar is hier dan wel televisie?’
3) ‘Waar is de schat?’
We dalen weer af, naar de villa die een rijke Engelsman ooit liet bouwen. Later maakte ook koning Victor Emanuel III er vaak gebruik van.
De gravin, ondertussen, pakt een geitenhoorn en blaast erop. Met verbluffend resultaat. In no-time melden de geiten zich voor het diner, de leider alias ‘De Tsaar’ voorop.
Zolang het gif buiten de omheining nog niet is uitgewerkt, worden de geiten door de gravin bijgevoerd. Maar het zal niet lang meer duren voor het hek weer verwijderd wordt. De gravin weet het nu al: ze zal ze missen. En wij haar. Want zo moeizaam als alles hier groeit, zo wortelde onze vriendschap binnen een dag.
Montecristo is magisch.
‘De Graaf van Montecristo’ berust deels op waargebeurde verhalen.
Dumas schreef ‘De Graaf’ niet alleen. Co-auteur: Auguste Maquet.
Pas op voor een polsblessure. De nieuwste Nederlandse vertaling weegt bijna 1¾ kilo.
Natuurbeheer: www.montecristo2010.it Met Engelse vertaling.
Opdringerige indringer Nr.2 om uit te roeien: de Chinese hemelboom.
Een van gps voorziene ‘yelkouan’ vloog op één foerageertocht van Montecristo naar het vasteland, langs de kust tot aan Spanje en weer terug. Mogelijke verklaring: overbevissing door de mens.
Of hij had er gewoon zin in.
Medio 2016, vier jaar na het begin van de gifactie, is Montecristo officieel ‘rattenvrij’ verklaard.
*
© Joost Overhoff