FilmTips
HET PÄRT GEVOEL ****
Een beroerde titel. Kan de rest dan wel iets zijn? Toegegeven, zelf ben ik de eerste om de regels der Nederlandse taal niet te volgen als dat me beter lijkt. Een pannekoek gaat er bij mij nog in als koek. Een zin met ‘En’ beginnen? Doe ik geregeld. En een zin beginnen met ‘Maar’ vind ik ook geen punt.
Maar ‘Het Pärt Gevoel’ voelt toch niet goed. Als zo’n gevoel al zou bestaan, dan zou dat toch
‘Het Pärtgevoel’
moeten zijn.
‘Het Pärt Gevoel’ ziet er als titel amateuristisch uit en belooft weinig goeds. Behalve dan door die magische naam in het midden. Die wilden de filmmakers natuurlijk apart houden. Logisch, maar dan niet zo.
De ondertitel ziet er veel beter uit:
Het universum van Arvo Pärt
Voor een documentaire had dat ook als titel best gekund. Maar goed, klopt de omineuze uitstraling van de titel die het gewonnen heeft? Ja. En nee.
Als documentaire heeft het kop noch staart en nog zo wat. Maar… het heeft Pärt. En als je Pärt hebt, kan er weinig meer misgaan.
Al lang was ik erop gespitst de schuwe componist uit Estland eens te kunnen bekijken. Hij (83) leek wel een soort sneeuwluipaard: je weet dat-ie bestaat, maar je ziet ‘m niet.
Het was een jaar of twintig geleden dat ik voor het eerst een stuk van hem hoorde. Ik bevond me in een huis ergens diep in Zweden. Het was nacht. Iedereen sliep. En ik draaide, heel zachtjes, Cantus in memoriam Benjamin Britten. Keer op keer. Betoverend was het.
Intussen meende ik te hebben begrepen dat Pärt een uiterst moeilijke man was. Daar blijkt in de film niets van. Integendeel, de maestro lijkt eerder een lieve lange kabouter.
Wie gehoopt had dat de oude meester eens uitgebreid zijn eigen werk zou gaan uitleggen, komt bedrogen uit. Maar dat is helemaal niet erg. Daar staat hij boven. Uitleggen mogen anderen doen.
Spreken doet Pärt door zijn muziek. Die muziek is een tweesnijdend zwaard. Dat niet snijdt.
Het combineert schijnbaar onverenigbare uitersten:
Maar misschien de wel meest verbluffende tegenstelling is een andere. Je kijkt, luistert en bepiekert ondertussen wat voor deze film wél een goede titel zou zijn. Je bedenkt er een en daarmee meteen een nieuw woord voor onze taal:
Teerte
Veel van Pärts muziek is breekbaar. Teer. De man en zijn muziek lijken de perfecte verbeelding van
‘Alles van waarde is weerloos’
Maar dat lijken is schijn. Pärts muziek is even teer als sterk. Het lijkt wel spinnendraad: ragfijn, maar sterker dan staal. En ook die andere tegenstellingen zijn dat alleen ogenschijnlijk. Of beter: ze zijn alleen in contrast op kamertemperatuur.
Zodra ze dichter komen bij de kern, versmelten ze.
De film is uit en dan weet je het, hoe die film moet heten:
Zo simpel kan het zijn.
*
WERK OHNE AUTOR ***
Ik ben een bewonderaar van ‘Das Leben der Anderen’, van dezelfde regisseur. Vijf sterren, ohne Zweifel.
Nadeel: dan zijn de verwachtingen voor wat volgt onredelijk hoog gespannen.
De lengte van de nieuweling, ruim drie uur, doet vrezen dat het gaat tegenvallen. Een goede film, uitzonderingen daargelaten, moet aan zo’n twee uur genoeg hebben. (Das Leben: 137 minuten).
In dit geval is ook bij drie uur van verveling geen sprake. Das Werk mit Autor Florian Henckel von Donnersmarck is gedegen. Maar de kijker (althans ik) wordt moe van alwéér een verhaal dat wortelt in de nazitijd, van alwéér iemand die fout blijkt en in machtswisselingen overeind blijft. Zelfs al is dat laatste altijd fascinerend.
Actueel blijft het, ook bij Turijn
Grootste probleem: de hele productie is me te gelikt. Even smetteloos als het maatpak van Herr Professor. En als de vrouw die onmogelijk nog kinderen kan krijgen opeens tóch een baby verwacht, hoor je in gedachten de producent zeggen: ‘Dat willen ze in Amerika, waar ik de film ook ga uitbrengen’.
TERZIJDE
Dankzij Pärts buurman weet ik nu zeker hoe je het uit moet spreken.
Niet ‘Péért’, zoals ik altijd deed, maar ‘Pèrt’.
Sebastian Koch, eerder in de rol van ‘de goede’ in Das Leben der Anderen, overtuigt volledig als slechterik in de nieuwe film.
Hij weet meteen dat een document in zijn afwezigheid door een ander gelezen is. Het ligt niet meer exact recht.
Gewetensvraag die zich opnieuw opdringt bij de huidige stand der wetenschap:
hoe belangrijk vinden ‘we’ het (en vind je het zelf) dat er alleen gezonde mensen ter wereld komen?
Voor een écht ‘babywonder’, zie Het Wonder.