Le Bleu du Caftan / The Blue Caftan ****
Dezelfde film, verschillende titels. ‘Het Blauw van de Kaftan’ is niet hetzelfde als ‘De Blauwe Kaftan’. Het verschil is subtiel, net als de film. Maar doet dat verschil er toe? Misschien niet. Zeker is dat de keuze van precies de juiste kleur blauw voor Maryam Touzani, de Marokkaanse regisseuse, heel belangrijk was.
Haar film is er een over liefde en over schone schijn. Daar waar liefde nog door conventies wordt omheind, schijnt de schone schijn volop. Zoals in Marokko.
Het is verbluffend: we zijn in Amsterdam, een stad vol Marokkanen, bij een Marokkaanse film. Ook de bioscoopzaal is vol. Maar mijn geoefend oog komt qua Marokkaanse bezoekers uit op nul.
Alsof ‘De Kaftan’ een Marokkaanse film voor niet-Marokkanen is. Is het een soort ‘Indonesische’ rijsttafel, een extravagantie voor buitenlanders, een karikatuur die echte Indonesiërs niet kennen? Of schetst de film wel degelijk een realistisch beeld, dat de Marokkanen zelf niet willen zien?
Ook niet onmogelijk: dat ze bij het zien niet gezien willen worden.
Als niet-Marokkaanse toeschouwer kom ik al snel op minstens een zevental taboes die de revue passeren, althans waarvan ik denk dat die in de Marokkaanse gemeenschap gelden als zodanig. Op die thema’s wordt echter niet grof ingebeukt, integendeel. Ze passeren de revue met een delicaatheid die doet denken aan het stiksel en de stof van een mooie kaftan. Van recht-voor-zijn-rapigheid geen spoor. Misschien is dat het geheim van het verrassende feit dat de film officieel kandidaat is gesteld als Marokkaanse inzending voor de Oscars. ‘De Kaftan’ ademt beschaving. Stemverheffingen zijn zeldzaam. Sterker, vrijwel alle dialogen klinken zo zacht als zijde.
Als echte Hollander voel je je erbij als in een porseleinkast. Niet te bruusk bewegen. In de polder zijn we geneigd die schone schijn publiekelijk aan het kruis te nagelen als hypocriet. Maar je kan het ook zien als een andere manier van leven. Veel is verboden, maar veel kan, zolang het maar onuitgesproken blijft. Binnenskamers, of, zoals in de film, binnensbadhuis.
TERZIJDE
Alsof het symbool staat voor de Marokkaanse diaspora: ‘De Kaftan’ is een Frans-Marokkaans-Belgisch-Deense productie.
Zonde: de laatste scène is er één teveel.