Ooit vond ik, tussen nagelaten paperassen, het criterium dat bepaalt of je oud bent:
‘Als je eindelijk het antwoord op de vragen weet, maar niemand je meer iets vraagt’.
Kennelijk ben ik nog niet zover. Laatst vroeg iemand me iets, waarop ik het antwoord enige tijd schuldig bleef. En dat terwijl die vraag ook bij mijzelf al eens opgekomen was. Maar de beantwoording had ik uitgesteld, wellicht omdat die zaak zo netelig is.
Het gaat om het NL-bedrijf ASML, voluit: Advanced Semiconductors Materials Lithography. En wat doet dat bedrijf? Het produceert machines waarmee computerchips worden gemaakt. Deels geworteld in Philips, zag ASML het licht in 1984 en werd zelfstandig in 1995. Links en rechts hightechbedrijven opkopend, inclusief de knowhow daarvan, maakte ASML reuzensprongen en staat nu trots vooraan in de frontlinie van de meest geavanceerde chipstechnologie.
So far, so good. Het bedrijf mag dan in Veldhoven zijn gevestigd, de voertaal is er Engels. ASML betrekt zijn personeel van heinde en verre. Knappe koppen van over de hele wereld weten Veldhoven te vinden. Zelfs in Washington en Beijing weten ze waar de plaats ligt waarbij veel Nederlanders peinzen: ‘Ehm…’
Dat brengt ons bij ‘De Prangende Vraag’. ASML heeft namelijk een luxeprobleem: het zit knel op het wereldtoneel, met name tussen China en Amerika. China is een belangrijke markt voor ASML, maar Amerika wil niet dat ze achter De Grote Muur de meest geavanceerde chips kunnen maken. Met als voornaamste (genoemde) argument dat die superchips gebruikt zullen gaan worden in superwapens.
Washington oefent dan ook grote druk uit op Den Haag om de uitvoer van de meest geavanceerde machines richting China te verbieden en dat lijkt nu gelukt.
De Vraag die mij bereikte was of ik dat terecht vind, of
‘dat we daardoor een beetje aan de leiband van de VS gaan lopen‘.
Om te beginnen: ‘beetje‘ en ‘gaan‘ kan je wel weglaten. Wij lopen aan de leiband van Amerika, en dat al heel lang. Maar lang was dat niet zo erg, zo lang als Amerika onze veiligheid garandeerde en dat land nog niet zo discutabel was.
De positieve bijwerking van ‘America First‘ is dat het ons erop gewezen heeft dat we zelf meer aan onze veiligheid moeten doen. Negatief is dat De Grote Schreeuwer van die leus nog steeds door rond de helft van de Amerikanen wordt gesteund, in weerwil van zijn weerzinwekkendheid. Maar ook zijn opvolger is voortgegaan op het pad van ‘America First‘, met name door protectionisme op grote schaal.
Vraag 1 is of we nog wel aan de leiband van zo’n land willen lopen. Ik zou zeggen: ‘Nee’. Maar kunnen we ons dat wel permitteren? Ik zou zeggen: ‘Nee, Deel 2’. Voorlopig komen we daar niet onderuit, maar we kunnen, moeten eraan werken die afhankelijkheid zoveel mogelijk te beperken.
Vrijwel zeker is de verborgen agenda, onder het wapenargument om China geavanceerde chips te onthouden, de wens van Amerika om zijn steeds machtiger rivaal er ook economisch onder te houden. In die zin is een selectief exportverbod voor ASML dus oneigenlijk. Een vorm van vals spel, waar wij ons voor lenen.
Nu is vals spel niets nieuws. Zowel Amerika als China doen het aan de lopende band. Op zich is die praktijk geen reden om vals spel goed te keuren, maar in dit geval lift het mee met het wapenverhaal.
Dat laatste roept de vraag op of het uitmaakt of de Amerikaanse bullebak militair de machtigste is, of de Chinese. Absoluut. Daarbij doet het feit dat mijn afkeer van Donald T. en de zijnen groter is dan mijn reserves inzake X. Jinping niet ter zake. Per saldo zijn we, vooralsnog, beter af met een militaire dominantie van de VS.
Waar we Anno Nu voorgoed vanaf moeten is de optie een ander land gewapenderhand in te nemen, zoals het Russische anachronisme Vladimir P. meende te kunnen doen.
China, op zijn beurt, aast op Taiwan en een absurd groot deel van de Zuid-Chinese Zee. Daarbij zijn historische argumenten, als die al ooit steekhoudend waren, na verloop van tijd niet meer relevant. Naar mijn idee. Zo is wat Taiwan betreft inmiddels alleen nog van belang wat de huidige bevolking wil: bij het grote China horen, of niet. En volgens de huidige stand, Anno 2023, is slechts 7% van de Taiwanezen voorstander van hereniging.
Dat een levering van ASML-machines aan China het noemenswaard zou bespoedigen dat De Chinese Draak zich vergrijpt aan een zwakkere buur, lijkt me onwaarschijnlijk. Maar de kans erop bestaat. Dat is op zich reden die leveranties niet te doen, nog los van wat het kan betekenen voor China’s militaire slagkracht in het algemeen.
Tegen het staken van de leveranties pleit dat het mogelijk alleen uitstel betekent, terwijl het de in gang gezette polarisatie juist versnelt, iets dat weinig goeds voorspelt.
Hoe dan ook: als De Draak vuur spuwt, uit woede dat ASML nu ook zijn ‘gewone’ groei vertraagt, dan heeft die reus daar groot gelijk in.
TERZIJDE
– Verborgen agenda (vervolg)
– ASML realiseert zich dat er onder hun sollicitanten spionnen kunnen zijn, maar blijft daar opvallend relaxed bij. Dat je alles te weten kan komen is vrijwel uitgesloten. En zelfs als je de complete receptuur van een sterrenchef zou kennen, dan nog is de kans gering dat wat er uit jouw pannen komt ook sterren krijgt.
– Veruit de grootste chipsproducent ter wereld is het Taiwanese bedrijf TSMC.
– ‘America First‘ werd ook al gebezigd door President Wilson, aan het begin van WOI.
‘The Netherlands Second‘ is van 2017.
– Twee maten?
En de Amerikaanse invasie van Irak, was die dan wel in de haak?
Nee, ook niet.