Engeland is een apart land. Excentriek. En nu ze weg zijn uit de EU kunnen we het ongegeneerd over ze hebben.
In de tijd die ik in il Bel Paese doorbracht, sprak een Italiaanse graaf over de inglesi zijn ‘dubbele doodvonnis’ uit:
‘Ze rijden aan de verkeerde kant van de weg. En ze hebben niet eens bidets!’
Klaar. Daarmee was wat hem betrof iedere hoop voor ‘Het Perfide Albion’ vervlogen.
Er is nog wel meer. Neem kleding. Verbluffend veel Engelse vrouwen zien eruit als schoolfrikken uit de jaren zestig, met een bijpassend hoog fluddergehalte. Op hun beurt doen heel wat Engelse mannen aan verkeerde dassen, hun bier drinken ze in de vorm van futloze plassen en het premierschap laten ze over aan een clown met het meest bestudeerd-nonchalante kapsel ooit.
Nu is dat is allemaal nog tot daar aan toe, maar het excentrieke verliest zijn amusementswaarde door een speciale eigenschap van hun eerste minister: Boris Johnson is een seriële leugenaar.
Het meest fascinerende daarvan is: hoe komt het dat hij daardoor nu pas in de problemen komt? Zijn carrière als leugenaar was namelijk al lange tijd indrukwekkend genoeg. Zou je zeggen. Maar de clou zit hem waarschijnlijk in dat ‘indrukwekkend’. Op veel mensen maakten die leugens juist helemaal geen indruk, of de uitwerking ervan op hen was eerder positief.
Hoe kan dat?
De Amerikaanse tekenaar KAL maakte eens een dwarsdoorsnede van het brein van Donald Trump. Dat zag er niet best uit. Vandaar dat iemand die er naast stond aan een kiezer vroeg: ‘Waarom hij?’ Antwoord: ‘Hij denkt niet zoals andere politici’.
Veel mensen hebben een hekel aan politici, een mensensoort die ze a priori al verdenken van leugenachtigheid. Als die leugens dan komen van iemand die ze beschouwen als ‘guitig’ en ‘anders dan andere politici’, dan ondergaat de leugenaar een bijna vlinderachtige transformatie. Als ‘stoute jokkebrok’ krijgt hij daarbij eerder iets vertederends.
Bovendien hebben leugens geen negatief effect als het leugens zijn die het electoraat graag geloven wil. Zo werd Johnson ontslagen als journalist bij The Times omdat hij iets volledig uit zijn duim had gezogen. Ten nadele van ‘Brussel’. Veel kiezers dachten daarbij volgens de lijn: ‘Nou ja, als dat ene misschien niet waar was, dan was er vast wel iets anders dat in Brussel niet klopte, want daar klopt bijna niets’. Alsof er voor die leugen een plaatsvervangende waarheid was, waardoor de ernst ervan verviel.
Daarnaast blijft veel gelieg zonder effect als het plaatsvindt buiten de belevingswereld van de kiezer. Mensen zijn meer of minder van iets onder de indruk naarmate het raakt aan iets dat ze herkennen. Dat werd ooit prachtig in beeld gebracht door de tekenaar Jo Spier:
De Engelse premier, daarentegen, zetelt in Downing Street. Dat klinkt heel vertrouwd, meer zelfs nog dan de Van Breestraat. Maar bijna niemand weet nog wie Van Bree en Downing waren.
Aan Downing is op deze site in een blogpost eerder al aandacht besteed. Hij was spreekwoordelijk onbetrouwbaar, daar waren vriend en vijand het over eens. Maar zelfs zijn vijanden konden er toch mee leven zolang ze concludeerden dat die perfidy uitpakte in het voordeel van het vaderland.
Johnson nu, heeft zich dit keer vergrepen aan het meest herkenbare dat er is: terwijl voor gewone mensen feestjes getroffen waren door een corona-verbod, feestte hij zelf wel.
Dat was wellicht nog de minste van al zijn zonden tot nu toe. De vorige schaadden hem echter amper. Maar dit keer heeft hij iets gedaan wat de kiezers heel graag wilden, maar niet mochten. Zo heeft hij iets geschapen dat hem nu wél kan bedreigen:
een hot topic, voor bij al dat futloze bier.
Eerder op deze site:
over Downing Street.
Terzijde
We blijven er maar hardnekkig mee doorgaan, ikzelf althans wel: het over de Engelsen hebben als je de Britten bedoelt. Maar hier gaat het toch vooral over Engelse Britten.
Dat Groot-Brittannië eeuwigheidswaarde heeft, lijkt trouwens hoogst twijfelachtig.
De aanduiding ‘Albion’ komt van het Latijn, via het Grieks.
Jo Spier (1900-1978).
Johannes van Bree (1801-1857) – componist, violist, dirigent.