Eenmaal daar, kan je niet anders dan herinnerd worden aan een heel ander ‘doorkijkje’ dat hier ooit te zien was. En wel in Het Jaar des Heren 1584. Dat was het jaar waarin onze Vader des Vaderlands, Willem van Oranje, aldaar werd ‘doorschoten’. Zo staat het op de plaquette op de muur, pal boven de gemarkeerde kogelgaten.
En wat voor kogelgaten! Alsof die kogels behalve in onze Willem bijna ook nog een doorkijkje hadden kunnen geven in de muur. Ter illustratie is een belendend radslagpistool opgesteld, dat inderdaad van een indrukwekkend kaliber is. En toch knaagt het. Zijn die joekelgaten in de muur nu helemaal authentiek, of heeft een beeldhouwer de verbeeldingskracht nog wat mogen vergroten?
Zeker is dat wij vroeger Willems laatste woorden te leren kregen, in een tijd dat je sommige dingen nu eenmaal moest weten. Met ‘Ik google het wel’ kwam je er toen niet af.
En wat zei Willem, vlak voor zijn laatste ademtocht?
‘Mon Dieu, ayez pitié de moi et de ton pauvre peuple’.
Er bestaan wat varianten van, wat al te denken geeft. Maar oké, dat hij er, op sterven na dood, geen Nederlands van kon maken, dat wil je best geloven. En dat je Onze Lieve Heer in het Frans mag tutoyeren, alla.
Letterlijk staat er:
‘Mijn God, heb erbarmen met mij en je arme volk’.
Goed, dat hij eerst zichzelf noemt en dan pas ons, ook daar kan ik inkomen. Het is zelfs al mooi dat hij nog de tijd neemt om ook aan ons te denken. Sterker, het is té mooi. Nadat je met dat soort giga-kogels ‘doorschoten’ bent, ben je waarschijnlijk in één klap zo dood als een pier. Laat staan dat je nog tijd hebt voor het componeren van een politiek correcte slotzin. Iets voorbeeldigs, dat daarna voor eeuwig onderwezen kan worden aan de pauvres élèves van de lagere school. Zeker, een heldentenor kan na compleet doorboord te zijn er zelfs nog een terminale slot-aria uitpersen, maar daar weten we van dat-ie er van tevoren op geoefend heeft. Maar voor Willem kwam zijn einde, bij hem thuis, als een complete verrassing.
Kortom, als wij vroeger Google hadden gehad, dan hadden we die lastige zin alleen nog hoeven leren als een vroege variant van fake news.
Als je het graag gelooft, gaat geloven beter.
In Willems woning kunnen we Anno Nu leren dat ook in die tijd het nepnieuws niet van de lucht was. Valse propaganda, die nog eeuwen lang doorwerkte als feitelijk. Daarmee groeide ik op, diep doordrongen van de duivelse daden van die laaghartige Spanjolen. In sterk contrast met onze rechtschapen dapperheid, uiteraard.
Meest duivelse duivels: Filips II en de hertog van Alva. Willem beweert in zijn Apologie, om de afscheiding van Spanje te rechtvaardigen, dat Filips zelfs zijn eigen vrouw en kind had laten vermoorden, als voorbeeld van diens zieke geest. Zoiets als de Britse premier Boris Johnson, die de Brexit bij zijn landgenoten in de week legde door te beweren dat Brussel een geliefde Britse snack zou verbieden. Een doodzonde, die om afscheiding schrééuwt
Ook zien we in het Prinsenhof een schilderij waarop Alva een groep knielende laaglanddames met ijzeren halsbanden en kettingen in de hand houdt, als een roedel honden.
Dit alles op een moment dat de Antwerpse burgemeester te hoop loopt tegen een recent Spaans eerbetoon voor de ‘tercios‘. Die verontwaardiging wortelt in het (ware) feit dat troepen met deze naam in 1576 vreselijk huis hielden in de Scheldestad.
Een ‘tercio‘ is echter niets anders dan een bepaalde organisatievorm van een militaire divisie. Daar waren er meerdere van, die in meerdere landen actief waren. Kritiek hebben op ‘de tercios’ is dus onredelijk.
In de praktijk bestond een tercio echter niet zelden uit een kern van militairen, aangevuld met criminelen. Zoals in het Antwerpse geval, waarbij bovendien het uitblijven van soldij niet tot gedragsverbetering leidde.
Wellicht kan eerbetoon voor militaire daden uit het verleden beter worden vermeden, vooral als dat voortkomt uit gevoelens van een ongezond doorgevoerd nationalisme. Bovendien kunnen sommige woorden historisch vervuild raken, zelfs al zijn ze op zich onschuldig. Een Führer is gewoon een leider, maar toch…
Nou ja, wij hadden op onze beurt de geuzen, een soort hooligans avant la lettre die aan ‘onze’ kant stonden en dus ‘goed’ waren. Totdat opperhooligan Lumey het te bont maakte en Willem van Oranje ingreep. Ook dat valt te zien in het Prinsenhof.
Conclusie (2x):
De waarheid ligt vaak (ongeveer) in het midden. En fake news is van alle tijden.
TERZIJDE
Zijn ‘Apologie’ werd uit naam en met goedkeuring van Willem geschreven door derden.
Op het schavot kreeg zijn moordenaar mogelijk spijt.
Eerst werd met een ‘gloeyende toesluytende yzer’ de hand waarmee hij geschoten had eraf geschroeid, waarna met hete tangen grote stukken vlees van zijn botten werden getrokken.
Vervolgens werd hij levend gevierendeeld en… en… en.
Zie ook hier.