Ze hebben de pest aan verpesters. Sterker, het kan zo’n feestverstoorder het leven kosten.
Iemand die zoiets doet heet in het Italiaans een ‘guastafeste‘. De Van Dale vertaalt het met ‘spelbreker/-bederver’. Onofficieel, maar misschien beter is ‘feestverpester’. Met als niet onbelangrijke ondersoort ‘de klokkenluider’.
Verleidelijk, maar link.
Het is ochtend in Rome. Bij het plein van Lateranen is de Heilige Trap al open. Het is een importtrap, die ooit zou zijn bestegen door de man via wie we weten dat het nu 2015 is. Een feestverpester bij uitstek, die bovenaan die trap zijn straf te horen kreeg. Ruim tweeduizend jaar later geloven pelgrims op dezelfde treden te zitten. Op hun knieeën. Verplicht. Maar het schijnt dat klokkenluider-suprême Maarten Luther er gewoon zijn voeten op zette.
Vanaf die trap is het maar een steenworp naar de basiliek van Sint-Jan van Lateranen. Dat lijkt een hele mondvol voor een kerk, maar het is kort voor ‘Sacrosanta Cattedrale Papale Arcibasilica Romana Maggiore del Santissimo Salvatore e dei Santi Giovanni Battista ed Evangelista al Laterano, madre e capo di tutte le chiese della Città e del Mondo‘.
In de voorhal van de kerk speur ik naar sporen van iets dat het begrip Heilige Stoel onbedoeld een wat aparte klank bezorgt. Het gaat om een tweetal zogeheten kakstoelen dat hier ooit zou hebben gestaan. Althans, volgens het feestelijke boekje ‘Zeven dagen Rome’. Op de ene zou een versgekozen paus hebben moeten plaatsnemen om hem te laten voelen dat hij ondanks zijn nieuwe functie nog steeds even ‘behoeftig’ was als iedereen. De andere zou bedoeld zijn geweest voor een ‘sekse-check’. Dat laatste in verband met het precedent van een paus Jan die een Johanna bleek te zijn. Hoewel waarschijnlijk een volbloed legende, was dat verhaal wel degelijk hardnekkig. (In meerdere versies ervan zou ze haar verstoring van het klerikale mannenfeestje met de dood hebben moeten bekopen). In elk geval zou je denken dat voor beide doelen één stoel wel kon volstaan.
Stonden ze hier, pontificaal in het midden?
Of nergens?
Volgens sommigen zou de mannelijkheidscontrole voor pas gekozen pausen nog steeds worden uitgevoerd, waarbij de rituele zin wordt uitgesproken ‘Testiculos habet et bene pendentes‘. Oftewel: ‘Hij heeft testikels en ze hangen goed’. Waar of niet, bij de huidige paus lijkt die test volkomen overbodig. Niet, overigens, dat ‘Testiculos non habet‘ per definitie betekent dat ook moed ontbreekt. Maar de eerste Paus Franciscus aller tijden loopt zelfs gevaar, zou je zeggen, met zijn tirades tegen de feestende clerus.
Onbedoeld lijkt het wel ‘Feestverpestersdag’. We raken verzeild in de kerk Santa Maria dell’Anima, waar
de enige Nederlandse paus begraven ligt. Mogelijk Kampioen Feestverpesten. Nadat deze Adriaan Boeyens uit Utrecht in 1522 paus werd stopte de muziek en ging het licht uit. Net als Luther moest Boeyens niks hebben van het rijke Roomse leven vol zonden, luxe en verkwisting, indachtig de spreuk ‘Roma veduta, fede perduta‘, ‘Rome gezien, geloof verloren’.
Al snel had men in de kerk dermate genoeg van de zure, anti-leuke noorderling dat men daarna ruim vier eeuwen lang alleen nog maar Italiaanse pausen koos. Tot aan de Poolse Johannes Paulus II.
Als Adrianus VI hield de Hollandse paus het amper een jaartje vol. Waardoor wij geneigd zijn te denken dat hij bij zijn verscheiden een handje geholpen werd. Maar net als met het verhaal van pausin Johanna valt niet uit te sluiten dat wij het vooral wíllen geloven. Hoe dan ook, meerdere bronnen beweren dat na de dood van Adrianus op de deur van zijn lijfarts een enthousiaste dankbetuiging werd gespijkerd.
We betreden het dominicaanse bolwerk Santa Maria sopra Minerva. Hier werd in 1633 iemand veroordeeld die een heel ander kerkelijk feestje dacht te kunnen verstoren: de stelling dat de zon om de aarde draait. Fout gedacht, al had-ie dan gelijk.
We komen langs Palazzo Madama, onderkomen van de Italiaanse senaat. Hier zetelt onder meer Mario Monti, een feestverpester uit onze tijd. Nadat hij ‘Bunga-Bunga Berlusconi’ opvolgde als premier, begon Monti eindelijk eens orde op zaken stellen. Maar degenen die op kosten van de staat kaviaar beloven zijn geliefd, ook al is er geen geld voor. Monti, daarentegen, keek in de schatkist en diende daarna alleen nog pasta op, zonder saus. Berlusconi was in totaal ruim zes jaar premier. Monti werd al na dertien maanden afgeserveerd.
Telkens weer: leven op te grote voet.
Feestelijk nieuws: ‘Piazza Duomo’ is gekozen als Nr.27 op de ranglijst van ‘De Werelds 50 Beste Restaurants‘. Het is een eetgelegenheid in Alba, geboorteplaats van de Romeinse keizer Pertinax. Die bleek zo’n groot feestverstoorder dat hij al binnen drie maanden aan het zwaard geregen werd. Zó integer was hij in zijn streven een eind te maken aan de Romeinse wantoestanden dat hij door Macchiavelli juist wordt opgevoerd als voorbeeld van hoe het niet moet. Als je zo door en door goed bent als hij, dan kan je nooit aan de macht blijven, meende Niccolò.
Maar 1800 jaar later nog wel herdacht.
Ehm, zijn er nu zóveel van die feestverstoorders? Nee, toch?
We lopen door de vrolijke drukte van Piazza Navona. Een meeuw onderneemt er een duikvlucht en geeft me de volle laag. Daar gaat-ie. Sommige feestverstoorders komen er gewoon mee weg.
*
‘Zeven dagen Rome’, door Henk van Gessel. Nog steeds van harte aanbevolen.
Volgens een andere lezing zou de pauselijke stoeltest bedoeld zijn geweest om te zien of de gekozene wel geheel ‘intact’ was. Lees: niet gecastreerd.
Zeker is dat het Vaticaan nog zo’n sedia stercoraria bezit.
*