De Sint in China

DE SINT IN CHINA

Nu de Goedheiligman weer in het land is, gaan mijn gedachten terug naar het zonder twijfel eerste televisie-optreden van Zijne Heiligheid in de Volksrepubliek China.
Het begon allemaal in Peking, in december 1981. We zaten in een personenbusje op weg naar de studio’s van de Centrale Chinese Televisie. ‘We’ waren studenten uit een aantal Europese landen die in Peking studeerden. We waren uitgenodigd mee te werken aan een feestelijk programma onder de titel Christmas in Europe. Dit om tegemoet te komen aan de losgebroken interesse voor de Engelse taal en ‘wat de mensen in het Westen doen’.
Als extra folkloristische noot in het programma was mij een rol als Sinterklaas toebedacht. Daar zaten we dan. Gerepeteerd hadden we eigenlijk niet. Eén keer waren de door onszelf geschreven teksten besproken. Dat was alles.
Ik omklemde de grote kartonnen doos die het schitterende Sinterklaaspak van de Nederlandse vertegenwoordiging in Peking bevatte. Aan mijn voeten prijkte het zwarte schoeisel dat ik op het laatste moment van een Amerikaan had afgetroggeld, door hem voor te spiegelen hoeveel miljoenen dan althans zijn schoenen zouden zien. Mijn Hollandse medestudente en ik keken elkaar eens aan. Zij zou tekst en uitleg geven over het Sinterklaasritueel. Het maken van die tekst was een delicate aangelegenheid geweest. Allereerst moest de schijn worden vermeden van de Sint als verkenner van een nieuwe generatie stoottroepen der jezuïeten. Dit kon bij voorbeeld door te wijzen op Zijne Hedendaagse Schijnheiligheid.

China / 1982

Zwarte Piet
Bovendien zaten we met het probleem van Zwarte Piet. Hoe leg je het Chinese volk uit dat er Anno Nu in Nederland talloze roomse relikwieën rondrijden die zich van hele legers als idioten uitgedoste, zwarte slaafjes bedienen? Om te beginnen moest Pieterbaas maar niet lijfelijk ten tonele worden gevoerd. Dat zou teveel opvallen. Bovendien zou voor het woord ‘knecht’ het Engelse ‘helper’ kunnen worden gebruikt. Dat neigt al naar ‘ontwikkelingssamenwerking’.

We reden de door militairen bewaakte ingang van het studio-complex binnen. Door een donkere gang werden we naar de kleedkamer geleid. Een gewapende soldaat stond bij de deur naar de opnameruimten. We kwamen langs de studio van het journaal en nog een andere waar een opname aan de gang was. Maar de grootste was voor ons.
Binnen straalden felle lichten. De Chinese decorbouwers hadden zich uitgeleefd op wat zij zich voorstelden als de typisch Europese huiskamer. Een met rode flikkerlichtjes omzoomde schouw domineerde het toneel. Links in de hoek stond een enorme kerstboom en rechts, op een smalle sokkel, een wit borstbeeld van een onbestemde klassieke grootheid. Er lag een onduidelijk tapijtje op de vloer, verrijkt met enige monumentale fauteuils die zelfs het Leger des Heils niet op zou komen halen. Op dit schitterende geheel werd van boven de schouw neergekeken door de Mona Lisa, die zag dat het goed was.

Eng Engels
We begonnen met de opnamen van het kerstgedeelte. Dit alles onder leiding van de zeer geestige regisseur en de populaire presentatrice Peng Wenlan. Zij is een fenomeen. Ze spreekt namelijk perfect Engels, griezelig bijna. Als zij sprak liepen de studente uit Oxford, die in het programma de geheimen van de Mince Pie aan het Chinese volk zou prijsgeven, de rillingen over de rug.
De opnamen gingen met fraaie perikelen gepaard. Zo kon de West-Duitse deelnemer zich verder alleen nog zij- en achterwaarts lopend door het beeld bewegen nadat hij had plaatsgenomen in één van de fauteuils waarop de decorschilder juist een kleurig schilderijtje te drogen had gelegd. De betoverende Zweedse die als Santa Lucia met een kaarsenkroon op het hoofd voor de camera zou verschijnen, moest zo vaak opkomen dat haar hoofdtooi opraakte.
Bovendien werd opeens van de Nederlandse delegatie een Hollands kerstliedje verwacht. Onder grote druk kwamen we tot de juiste reconstructie van De herdertjes lagen bij nachte. Roerend eigenlijk. We hadden net zo goed het Wilhelmus of Brandend Zand kunnen nemen, dat had niemand gemerkt. Daarna was het eindelijk tijd voor de Sint. De grimeuse in haar uniform van het Volksbevrijdingsleger vroeg of mijn blonde haar wel echt was voor ze me de grijze pruik opzette.
Het zien van de Sint maakte indruk in de studio. Hij is eerbiedwaardig en bovendien doet zijn rode verschijning het goed in China. Rood is in China vanouds een gunstige kleur.
Nadat de Goedheiligman het Chinese volk had toegesproken en ieder van de studenten van een passend cadeau met vermaning had voorzien, was het weer tijd om op te stappen. De Franse studentes schonken Sint nog een rode punkbril, voor het terugrijden met zon tegen en Peng Wenlan gaf een Chinese kool mee, voor het paard. Gelukkig zakte de mijter pas achter de coulissen uit het lood. Een halve editie van het Volksdagblad had het gevaarte net lang genoeg klem gehouden.
Zo eindigde een gedenkwaardige dag.

Haarscheurtjes
Het programma werd voor het eerst uitgezonden in 1982, tijdens het Chinees Nieuwjaar, de dag met de grootste kijkdichtheid. Sinterklaas vulde een groot deel van het programma. Het slot van ‘Kerstmis in Europa’ werd gevormd door een devoot ‘Stille Nacht’ rond de haard. Alle deelnemers tweestemmig. Haarscheurtjes in de Grote Muur.
In ieder geval is alles voor de Chinezen nu een stuk duidelijker. De volgende dag aten we bij Chinezen thuis. De gastheer stelde me vol trots aan de buren voor: ‘Jullie hebben hem toch wel gezien? Gisteren speelde hij de kerstman’.
Zojuist verneem ik dat de Chinese televisie het programma dit jaar heeft herhaald. Het misverstand wordt groter, vrees ik.

*

© 1983 Joost Overhoff

*