Vroeger, toen ze er nog niet zo lang waren, dachten we dat Turken Turken waren, en dat was dat. Inmiddels hebben we door dat er verschillen zijn, zoals qua regio van afkomst, en hebben ze kinderen gekregen die in ons kikkerland geboren zijn.
Een heel ander soort verschil is er tussen Turken die weleens een boek lezen en degenen die dat niet doen.
Laatst was ik bij een lezing van iemand die al jaren in Turkije woonde en ik vroeg haar of de scheidslijn tussen tegen- en voorstanders van Erdogan, de Turkse president, ruwweg overeenkwam met die tussen de boekenlezers en de rest. Die indruk vond ze hoewel-kort-door-de-bocht-juist.
Intussen is Turkije zelf door de bocht en heeft via een referendum ingestemd met (nog) meer macht voor hun president. Daarbij bleek een ruime meerderheid van de ‘NL-Turken’ vóór. Ook hier ruwweg gelijk aan het percentage niet-boekenlezers?
De vraag is of dit stemresultaat beïnvloed werd door de recente wrijvingen tussen Turkije en Nederland inzake een voorgenomen propaganda-actie in ons land door een exponent van Erdogan. Zelf vind ik dat de Nederlandse regering die zaak teveel op de spits heeft gedreven. Men had de Turkse minister gewoon bij ons zijn verhaal moeten laten doen. Niet alleen omdat men hem dat juridisch waarschijnlijk niet kon weigeren, maar meer nog om daarmee duidelijk te laten zijn dat wat in Turkije zelf niet (meer) kan, hier wel kan. Weliswaar zijn referenda sowieso een slecht idee en referenda om presidenten teveel macht te geven al helemaal, verboden zijn ze niet. Toen Nederland middels obstructie toch ging dwarsliggen escaleerde de zaak en was er na de dreiging van Turkse kant geen redden meer aan.
Sindsdien heeft de Turkse president zich door een aantal absurde uitspraken internationaal belachelijk gemaakt, maar intern zijn doel bereikt. Daarbij blijft hij ten opzichte van het buitenland beschermd door Turkije’s sleutelpositie inzake de migrantenstroom en het Navo-lidmaatschap.
De kunst bij dit alles blijft het sparen van de kool en de geit. In weerwil van de tijdgeest blijft verbinden beter dan ontbinden, maar niet zonder het uitoefen van de nodige druk. De Turkse hotelbedden van Henk en Ingrid mogen ingenomen zijn door Pjotr en Svetlana, Turkije blijft groot belang houden bij een band met Europa.
Kort voor het referendum sprak ik een NL-Turk. Hij doet in satellietschotels, de dingen die volgens sommigen integratie van buitenlanders in de weg staan, maar je zou ook kunnen zeggen dat ze mensen in staat stellen te zien wat ze willen zien. De NL-Toppers zijn nu eenmaal niet iedereens toppers.
De ‘schotelturk’ nam een verrassende tussenpositie in. Het na de mislukte staatsgreep vastzetten van Gülen-aanhangers, die door Erdogan als strafbare tegenstanders worden gezien, vindt hij goed. Maar nog meer macht voor de president, nee. Kortom, simpele scheidslijnen doen geen recht aan de schakeringen in de werkelijkheid.
N.B.