Bij de recente ontploffingen in de havenstad Tianjin keek iedereen op. Zo gigantisch waren die explosies.
Buiten China werden ze zelfs als aardschokken geregistreerd.
Dat brengt de gedachten terug naar het jaar 1976. Turbulent, in alle opzichten. Er was hevige politieke strijd, tussen met name de ‘Bende van Vier’ en Deng Xiaoping. Bovendien stierven er twee communistische ‘monumenten’: Zhou Enlai en Mao Zedong. Alsof dat nog niet genoeg commotie gaf, bewoog opeens de aarde. De beving onder de stad Tangshan was een feit.
‘Tangshan?’, zullen de meeste mensen nu zeggen, ‘nooit van gehoord’. Het is een bewijs van de grote kwaliteiten van de Chinese overheid inzake het stilhouden van rampen. Uiteraard konden ook toen al bevingen van die zwaarte bij de buitenlandse seismologische diensten niet onopgemerkt blijven, maar toch.
Het (uiteindelijke) lot van cover-ups
Vergeleken met ‘Tangshan’ stelt ‘Tianjin’ qua ramp niets voor, maar iedereen weet er van. Direct gingen filmpjes de hele wereld over. Hoe anders was dat vroeger. Toen ik in China studeerde had Tangshan wel een treinstation, maar buitenlanders mochten er niet uitstappen. Pottenkijkers waren nog steeds ongewenst, vijf jaar na De Grote Beving. Een Amerikaanse mede-student deed het toch. Hij werd meteen opgepakt en gedwongen een zelfkritiek te schrijven. Heel goed voor zijn Chinees, maar slecht voor de nieuwsgaring.
Tegenwoordig is er het internet, een tweesnijdend zwaard. Ideaal om van alles te verspreiden en ideaal voor de autoriteiten om erachter te komen van wie zij iets hebben te duchten.
In de pré-digitale tijd werden mensen af en toe zelfs aangespoord om hun grieven en kritiek te uiten, met vaak fatale gevolgen. Het mogelijk meest beruchte voorbeeld daarvan droeg de verraderlijke naam ‘Laat Honderd Bloemen Bloeien’, waarna vele bloemen in de knop werden gebroken. (Al strijden sommige historici nog over de vraag in hoeverre dit al van tevoren was georkestreerd volgens het principe ‘Lok de slangen uit hun holen’).
Anno 2015 lukt het de Chinese overheid verrassend goed het internet te beheersen, dan wel te controleren.
‘Tianjin’ doet je je onder meer afvragen: ‘Hoe lang nog?’
Het feit dat China de ernst van (natuur)rampen graag stilhoudt heeft een goede reden. Traditioneel werd ervan uitgegaan dat de Chinese keizers regeerden met een ‘Hemels Mandaat’. Natuurrampen zoals aardbevingen werden gezien als teken dat het mandaat zijn geldigheid verloren had en vanaf dat moment moesten keizers vrezen voor hun troon.
Dat soort oeroude concepten blijkt taai, zelfs in de smartphone-tijd. De overheid zelf propageert nu weer de leer van Confucius (van ruim voor Christus), waarin de zorgplicht van de vader voor de zoon en het gebod van eerbied van de zoon voor de vader worden doorgetrokken naar de verhouding tussen burger en staat.
Zorgplicht
Niet-natuurlijke rampen, zoals de explosies in Tianjin, kunnen worden opgevat als indicatie dat er aan de zorg iets schort. Dat doet nog meer alarmbellen rinkelen dan die bij de brandweer.
N.B.
Het aantal dodelijke slachtoffers in Tianjin staat d.d.17-08-2015 op 117.
De meeste schattingen inzake het aantal doden als gevolg van de Tangshan-beving bewegen zich rond de 650.000
