Zweden, maart 2022.
Zweden is geen lid van de NAVO. Maar gaat dat veranderen, nu de Russische agressie bewijst dat een brute inval in een ander land Anno Nu nog steeds ‘zomaar’ kan gebeuren?
Wat vinden gewone Zweden? Het was de rode draad tijdens een recent tochtje door het land.
In een toren met een wijds panorama van Östersund, midden in het land, geeft een sympathieke jonge Zweed me de meest recente tussenstand in de peilingen. Half maart is amper meer dan 40% een voorstander van toetreding. Nog steeds geen meerderheid dus.
Schietschijven in Zwedens Nationale Biathlonstadion.
‘Mijn moeder zegt dat de Zweedse neutraliteit in de Tweede Wereldoorlog meer een kwestie van lafheid was, dan iets anders’, zegt hij, alsof die houding nog steeds actueel is.
Bovendien zijn de Zweden volgens hem selectief bureaucratisch. Voor een eventuele toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie moeten de procedures onverkort worden doorlopen, vinden ze, maar veel voorstanders van een Zweeds toetreding tot de NAVO willen dat via een noodprocedure per direct.
Terwijl de Russische raast, zijn de Zweedse beren nog in slaap.
Beneden, in het stadje, vraag ik een geneusringde gothic girl (daar heb je er in Zweden nogal wat van) naar ‘Nato, yes or no?‘
Ze zegt: ‘Daar heb ik eigenlijk nog niet over nagedacht’.
‘En als je er nu wel over denkt?’
‘Dan zeg ik misschien wel: Ja. Ja’.
Een jonge man in bloemetjesoverhemd, even verderop, had er al wel eerder over nagedacht en was daarbij uitgekomen op Yes. Maar nu is hij juist ‘Less Yes‘. Om de Russen, of misschien beter: een zekere Vladimir P., niet te provoceren.
Het is een argument dat je links en rechts vaker hoort. Maar is dat nu wijsheid, dezelfde lafheid waarvan de jongen in de toren sprak, of iets hybridisch?
Bovendien kom ik meerdere mensen tegen die denken dat samenwerkingsverbanden op defensiegebied binnen de EU kunnen gelden als een soort NAVO-beschermingsvariant. Misschien. Al is het niet verdragsrechtelijk gegarandeerd, valt het toch moeilijk voor te stellen dat bij een invasie van een EU-lidstaat de mede-lidstaten ook dan met de armen over elkaar zullen toekijken.
verbod op beschadigende binnenkomst.
Een musicus verderop, in the middle van het Zweedse nowhere:’We moeten wat de NAVO betreft gewoon de regering volgen en die zegt Nee’. Zijn vrouw, een ex-lerares, vindt dat er juist minder wapens moeten komen en meer liefde. Terwijl Oekraïne met de dag steeds verder aan puin geschoten wordt, voelt het aan als een door de wrede werkelijkheid achterhaalde hippie-utopie. Alleen goed voor stille bossen.
Ook een oude vriend, midden in Hälsingland, blijkt tegen toetreding. Pas in het stadje Hudiksvall stuit ik op een overtuigde voorstander: ‘We hadden het al tien jaar geleden moeten doen’, zegt hij beslist. Net als onze oude vriend heeft ook hij vroeger nog zijn militaire dienstplicht vervuld. Het is iets waarvan recentelijk de herinvoering al werd overwogen nog vóór de Russische invasie van Oekraïne een feit was. De Russische Beer drong zich namelijk al eerder ook op in het Scandinavische luchtruim en onderwater.
Kunnen, zullen de Russen ook iets doen richting Zweden, mocht het land alsnog neigen naar de NAVO? Het lijkt even onwaarschijnlijk als onverstandig, maar, zo knaagt het toch, ook de invasie van Oekraïne is heilloos irrationeel.
De NAVO-voorstander hield zich tijdens zijn diensttijd bezig met wat te doen bij een aanval met gifgassen of atoomwapens. Er zijn Zweden die alvast jodiumpillen inslaan. Hij niet. ‘Maar ik zou wel willen dat ik mijn aantekeningen van toen nog had…’
