Het bewijs tegen de verdachte stoelde op verklaringen van derden die meenden begrepen te hebben dat hij hierbij betrokken was door wat Poch zelf hierover zei. Bij zoiets is aanvullend bewijs vereist om overtuigend te kunnen zijn. Volgens de rechters was dat niet het geval.
Bij deze zaak zijn vooral twee aspecten fascinerend: het sociale aspect, maar ook… taal.
Poch kwam in de problemen door uitspraken tijdens een etentje op Bali. Daar waren ook Nederlandse collega’s bij aanwezig van de maatschappij waarbij Poch in dienst was. Bij die gelegenheid zou Poch ten aanzien van de gedode tegenstanders van het Videla-regime hebben gezegd:
‘We threw them in the sea’.
Om te beginnen wijst dit erop dat de spreker de Engelse taal niet goed beheerst, of dat het citaat niet accuraat is, bijvoorbeeld omdat (ook) de toehoorder het Engels niet meester is. In het Engels had dit moeten zijn ‘into the sea‘. Een futiel detail, lijkt het. Maar in deze zaak is de precieze bedoeling van het gezegde van groot belang en kan iedere twijfel aan een exact citaat het verschil uitmaken tussen vrijspraak of levenslang.
Hoe dan ook, in de citeerde vorm kan de genoemde uitspraak meerdere dingen betekenen, zoals:
‘Ik, samen met anderen, gooide hen in zee’.
‘Wij (van de Argentijnse strijdkrachten) gooiden hen in zee. Ik persoonlijk niet’.
‘Wij (de ‘goede’ Argentijnen) gooiden hen (de ‘slechte’ Argentijnen) in zee. Ik persoonlijk niet’.
Dat Poch het eerste bedoelde te zeggen lijkt hoogst onwaarschijnlijk, zelfs al was het zo. Een etentje met collega’s is vooral een sociale bezigheid. Dat sluit op zich het ventileren van controversiële meningen niet uit, maar als je te midden van een willekeurig, deels Nederlands dinergezelschap zou pochen eigenhandig gedrogeerde mensen uit vliegtuigen te hebben gegooid, dan kan je er niet op rekenen direct te worden bijgeschonken. Wél is er dan de kans dat zo’n ontboezeming een of ander staartje krijgt. (Poch had op dat moment de Nederlandse nationaliteit verworven, dus onbekend met niet-gelijkgestemde Nederlanders kon hij moeilijk zijn).
Op een ander moment had iemand opgevangen dat Poch inzake de (militante) Videla-tegenstanders zei:
‘We should have killed them all’.
In een e-mail werd echter het citaat gebezigd:
‘They should have killed them all!!’
Dit laatste doet vermoeden dat ook in de eerste versie ‘We’ gelezen moet worden als ‘They’.
Als deze citaten correct zijn dan wijst dit erop dat Poch het met het principe eens was, en het mogelijk ook zelf had kunnen doen, maar niet dat hij het had gedaan. Voldoende, wellicht, voor het veroordelen van iemand als persoon, maar niet als dader.
Lost in Translation
Taal is fascinerend, alleen al binnen één taalgebied. Ik ken een Nederlander die van een ander zei:
‘Wat een rat, hè?!’
Een buitenstaander die dit zou hebben opgevangen had daar de conclusie aan kunnen verbinden dat het uitgesproken oordeel uiterst negatief was. Maar juist het tegenovergestelde was het geval.
Zelf doe ik vaak aan extreme vormen van under- en overstatement. Daarbij kan ik me niet voorstellen dat de toehoorder dat letterlijk neemt, hardleers als ik ben. In Italië, met name, is het me vaak gebeurd dat men zo het omgekeerde meende te begrijpen van wat ik bedoelde. Zo zei ik in een bepaalde context ooit ironisch: ‘Gelukkig schijnt in Italië nooit de zon’, hetgeen mijn Toscaanse gespreksgenoot vervolgens serieus tegensprak.
Zelf denken wij Nederlanders de Engelse taal te beheersen. Als iemand over jouw plan zegt ‘I’ll think about it‘ zullen wij tegenover de rechter onder ede verklaren dat hij gezegd heeft dat hij erover ging denken. Maar als een Engelsman het zegt is de kans groot dat achter die verbale façade verscholen ligt dat hij er juist niet over peinst iets met jouw plan te doen.
Bij het spreken van een vreemde taal kom je pas in de gevarenzone als je die taal zó goed gaat spreken dat degenen die die taal als moedertaal hebben je op hun manier letterlijk gaan nemen. Tot die tijd kom je vaak weg met het voordeel van de twijfel. Dat voordeel krijg je vaak ook als mensen met verschillende moedertalen met elkaar communiceren in een derde taal.
Poch kreeg dat voordeel niet, omdat zijn collega’s al de indruk hadden dat hij fel gekant was tegen degenen die in zee werden gegooid. Die collega’s bedoelden het goed. Hadden ze gelijk? Geen idee. Ik weet maar twee dingen zeker:
Taal is prachtig. En link.
TERZIJDE
Surprise
Kom vaak in een instelling voor demente mensen. Had een 5 December-Wensdroom:
De instelling kreeg bezoek van Zwarte Klaas en Witte Piet.
Van de weeromstuit schoten alle bewoners opeens van in, uit de war…
En leefden niet te lang, maar gelukkig.