Die term leerden we vroeger op school. Het is een afkorting, van ‘Last in, first out‘.
Lifo vindt toepassing op tal van terreinen, van voorraadbeheer tot personeelszaken. Bij het laatste betekent het dat de laatst aangenomen werknemer er het eerst uitvliegt wanneer het personeelsbestand moet krimpen. Zoiets kan niet alleen jammer zijn voor degene richting de exit, maar ook voor het bedrijf, vooral als de nieuweling beter is dan de dinosauriër die blijft zitten. Voor die ouwe, vastgeroeste dino is het fijn. Die vindt moeilijker een nieuwe baan dan het meer getalenteerde jonkie.
Veel mensen vinden een stoelendans vooral leuk als zij zelf degenen zijn die daarbij kunnen neerploffen op een zetel. Als het geen spelletje is, kan het zelfs grimmig worden. Neem immigratie.
Het blijft een verbluffend fenomeen dat zich wereldwijd voordoet: degenen die zich in een nieuw land het meest recent een plaats hebben verworven zijn vaak het meest agressief jegens degenen die na hen staan te kloppen op de poort.
Iets dergelijks kwam onlangs op deze site nog aan de orde in de blogpost AZC, met als plaats van handeling: Drenthe.
De diersoort homo sapiens stamt uit Afrika, dus migranten zijn we vrijwel allemaal. Maar we zijn geneigd dat te vergeten. Zo zijn zelfs de native Americans, de Indianen, zelf import in het immigratieland bij uitstek.
Vergeten, daar ben ik ook zelf goed in. Bijna veertig jaar geleden las ik een boek over immigratie in Amerika, geschreven door iemand die ik ken. Dezer dagen herlas ik het en was erdoor verbluft alsof het om iets nieuws ging. Vooral omdat die wetenschap maar niet wennen wil: mensen, bij wie hun eigen emigratieavontuur nog het meest vers in het geheugen ligt, zijn toch zeker ook het meest begaan met het lot van de medemensen in hun spoor? Nee. Eenmaal op een stoel willen zij niet meer dansen.
Immigratie, het is een onderwerp dat in veel landen de uitslagen van verkiezingen bepaalt. Zelfs in landen met een dalend geboortecijfer, landen die het steeds meer moeten hebben van werkkrachten met ‘een oorsprong elders’.
Wat Amerika betreft: het heeft een president met een afkomst uit deels Duitsland, deels Schotland. Zijn eerste vrouw werd geboren in het toenmalige Tsjecho-Slowakije, zijn huidige in Slovenië. Zijn grote ex?-vriend Elon Musk komt uit Zuid-Afrika. Nieuwkomers, stuk voor stuk, en toch blijft ‘that man‘ maar tekeer gaan tegen de immigranten…
De lezer van deze blogpost zal hierbij denken ‘Ja, tegen een bepaald soort immigranten, zoals die uit Latijns-Amerika’, maar de lezer van het boek dat ik recentelijk herlas weet dat eerder ook juist de Duitse immigranten in de VS de gebeten honden waren.
Gebeten werden er meer, zoals de Ieren, de Italianen, de Japanners, de Chinezen… Soms waren buitenlandse oorlogen daar de reden van, wanneer nieuwe Amerikanen de rekening kregen gepresenteerd van wat hun vroegere landgenoten uitspookten, ver weg.
Anderen waren de kop van jut vanwege hun geloof, zoals de katholieke Ieren, beland in een land van overwegend papenmeppers. En/of was het de zondebokkenschoppers erom te doen dat ze die bokken zagen als degenen die de eerdere Amerikanen het werk afpakten door genoegen te nemen met minder loon. (Veel) te weinig loon, meestal. Dat gold zeker voor de Ieren en de Chinezen, waarbij er tussen die groepen geen enkele solidariteit ontstond, integendeel. Het waren juist de Ieren die zich het meest rabiaat keerden tegen de Chinezen, ook visueel zo afwijkend van de overgrote meerderheid aan immigranten van Europese oorsprong.
De titel van het herlezen boek luidt: ‘Naar het beeld van de vrijheid’. Dat beeld, het Vrijheidsbeeld, was een cadeautje van Frankrijk. Wel duurde het even voordat de rijzige vrouw met haar toorts een plaats vond aan het New Yorkse havenfront. Ontsproten uit het brein van de beeldhouwer Bartholdi, had hij het eigenlijk bedacht bij de haven van Suez. Mede als symbool van ‘het Westen dat de beschaving overdraagt aan het Oosten’. Een ’tikje’ aan de pedante kant.
Uiteindelijk ging het dus een heel andere kant op, als de godin Columbia en zinnebeeld van de vrijheid. Maar ook daar kwam verandering in. Gaandeweg kreeg de omkranste dame de betekenis van Mother of Exiles, omdat zovele door armoede of politiek verdrukten haar als eerste zagen bij binnenkomst in hun nieuwe land.
In het Amerika van vandaag, echter, lijkt voor die laatsten steeds minder plaats en ook de vrijheid staat er onder druk. ‘Lifo’ is ze daarbij niet genoeg. Ze willen veel verder gaan, inclusief het deporteren van alle illegalen, terwijl juist aan de legaliteit van alle kanten wordt getornd. Nog los van het feit dat je zou kunnen stellen dat de hele kolonisatie van Amerika op zich illegaal was en het dus bij een strikt doorgevoerde deportatie in dat grote land heel rustig zou worden.
Op een gegeven moment worden dingen, legaal van oorsprong of niet, echter voldongen feiten. Dingen die soms mensen zijn, die inmiddels hun plaats hebben gevonden in de maatschappij, net als de kolonisten vóór hen.
Na lange tijd die feiten, die mensen alsnog willen loswrikken is even onwenselijk als onmenselijk. Vandaar dat er in Frankrijk ook wel stemmen opgaan om ‘hun’ beeld terug te eisen. Maar ja,
‘Eens gegeven, blijft gegeven…’
*
Naar het beeld van de vrijheid / Immigranten en Amerika
door Prof.Dr.Rob Kroes
TERZIJDE
– ‘Eens gegeven, blijft gegeven’
Hoe universeel zijn sommige principes?
In 1954 deed de leider van de Sovjet-Unie het schiereiland De Krim, destijds behorend bij het Russische deel van die Unie, cadeau aan de toenmalige Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek die later overging in het onafhankelijke land Oekraïne.
Maar…in 2014 pakte Rusland het eerder gegevene weer af.
– ‘Naampassen’
Heel wat nieuwe Amerikanen pasten zich ook aan door een nieuwe naam, niet zelden een twist van de oude. Dat deed ook een zekere Friedrich Trumpf.
And so, there was… Frederick Trump, granddad van ‘daddy‘ Donald.
Een prima zet, want de positieve betekenis ‘Troef’ bleef zo behouden.
– In Amerika?!
Inderdaad: tijdens WOII werden Japans-Amerikanen geconcentreerd in… concentratiekampen.
– Voor de genoemde eerdere blogpost AZC kijk hier.