The Gatekeepers ****
Nieuw is-ie niet, deze documentaire, maar indrukwekkend is-ie wel. Juist ook nu. Een trouwe volger van de site wees me erop. Met dank.
De film gaat over Shin Bet, de Binnenlandse Veiligheidsdienst van Israël. Of, misschien beter, hij gaat over de bazen van die dienst, met als motto ‘Het Onzichtbare Schild’. Zij zijn de enigen van die organisatie van wie de identiteit bekend is.
Een hele serie Shin Bet-bazen verschijnt voor de camera, ieder apart. Het zijn bazen in ruste en rust is ook wat daarbij zo opvalt. Het staat in schril contrast met de vaak turbulente praktijk, waarvan beelden de gesprekken larderen. De mannen lijken wel van gewapend beton. Maar dan ‘beton met hersens’. Hard, intelligent, vastberaden, terugdeinzend voor niets.
Dwars door de muur als het moet, liever eromheen als dat slimmer is, als je die mannen ziet dan denk je: ‘Wie kan er tegen een land met dit soort mannen op?’ De Hebreeuwse taal draagt bij aan dat beeld. Ook die klinkt hard, alsof voor poëzie geen plaats is in een realiteit van leven of dood.
Ik herinner me nog goed een Israëli die in ons land kwam wonen. Onder NAP kwam het hem voor als een soort speeltuin, een plek voor kinderen, geheel onbekend met het ‘echte’ leven, zoals in zijn land van herkomst.
De kijker heeft bij het zien van de documentaire weinig twijfel: bij Shin Bet geldt vaak ‘het doel heiligt de middelen’. Eén van de bazen draait er niet omheen: bij het bestrijden van terreur is ethiek geen onderwerp.
Hij is degene in de reeks van wie gezegd wordt dat iedereen bang voor hem was. Toch lijkt hij, gek genoeg, ook de enige met iets van humor. Zeker, het onderwerp leent zich niet voor pret en mogelijk kunnen ook de anderen weleens lachen op zijn tijd, net zoals het Hebreeuws vast ook poëtische kanten heeft, maar toch.
‘Toch’ is bovendien het woord dat je na het zien van deze film bijblijft. Hoewel het spijkerharde mannen zijn, heb je toch het idee dat het in de kern goede mannen zijn. Anders dan degenen die Anno Nu in hun land de dienst uitmaken.
Af en toe dringt een straaltje licht, iets menselijks, door hun pantser. Het zijn mannen die met lede ogen toezien hoe hun land afglijdt, met als scharnierpunt de moord op hun premier Yitzhak Rabin. De baas onder wiens verantwoordelijkheid dat gebeurde noemt de moordenaar (in Engelse vertaling) een ‘punk‘, in de zin van een ‘waardeloos soort jongen’. Maar dan wel een jongen die solo teweegbrengt dat een heel land een verkeerde afslag neemt. Nu kan je zeggen dat die jongen een exponent was van een grotere stroming, dus dat iets dergelijks ook anders wel zou zijn gebeurd, maar toch. Toch, alweer.
Hoe hard de ex-Shin-Bet-bazen ook zijn, en hoeveel geweld ze ook hebben gebruikt tegen hun vermeende tegenstanders, toch zijn ze voorstanders van dialoog en niet van voortdurende repressie. Eén van hen, de man met de pretoogjes, gaat zelfs zover te zeggen wat je zelf denkt: dat Israël begint te lijken op de Duitse bezetters van toen, zoals in Nederland.
En nu? De walgelijke actie van Hamas op 7 oktober 2023 valt door niets goed te praten, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat die zijn oorsprong vond in de agressieve arrogantie van Israël als bezettingsmacht.
David is Goliath geworden en als één seconde in de film eruit springt, dan is het wel ‘die met de wenkbrauwen’.
Uit het slotcitaat klinkt ‘hopeloze triomf’:
‘We winnen elke veldslag, maar verliezen de oorlog’.
Om de film te zien, kijk hier.
TERZIJDE
– The Gatekeepers
Jaar: 2012
Duur: 1:41.06
De wenkbrauwen: 1:31.18
– De moord op Rabin
4 november 1995
Zijn weduwe hield Bibi Netanyahu – ja, dezelfde als die van nu – er mede voor verantwoordelijk.
– Eerder over: