Wie het kleine niet eert…
Wie in de dierentuin Artis beesten met het blote oog wil waarnemen, moet diep in de buidel tasten. Voor 13-plussers zelfs €30 p.p.! Van drie tot en met twaalf jaar: €22,50. Zodat, als je je peuters later vraagt wat ze zich er nog van herinneren, ze zullen roepen: ‘De prijs!’
Alleen voor kinderen die bijna niet met het blote oog zijn waar te nemen, is het gratis.
Maar voor gezinnen met een kleine beurs biedt Artis een alternatief: héééééééééééél kleine beestjes. Zó klein zijn ze, dat je, hoe je ook knippert, ze zonder hulpmiddelen niet ziet.
Even voorstellen: Artis Micropia. Goed, de aaibaarheidsfactor is er nul, maar de moeite waard is het toch. Het voltallige personeel gaat er gehuld in het wit. In laboratoriumjassen, om in de stemming te komen.
Zelf ben ik op een meer grimmige manier in de stemming. Er is ons een sympathieke buurman ontvallen, ook door kleine beestjes. Bacteriën waren het, binnengekomen door een simpel sneetje. Met overrompelende snelheid en agressie overmeesterden ze een man die tot dan toe in de kracht van zijn leven was.
Ik vraag een witte jas of de bewuste boosdoeners toevallig in Micropia zijn te zien. Nee, die niet. Geen wonder. Bacteriën, er zijn duizelingwekkend veel soorten van. En dan zijn die meestal ééncellige beestjes nog maar een onderdeel van alle microben die er zijn. De totale aantallen daarvan zijn astronomisch.
In Micropia kan je positie innemen voor een scherm en daarna volgt een schatting van het aantal microben dat je zelf bij je draagt. Plus of min een biljoen of wat. En toch wegen al die beestjes samen maar een kilootje of anderhalf.
Veel mensen vinden microben eng. Al helemaal wanneer ze horen dat hun eigen lijf er vol mee zit. Toch zien sommigen er ook iets positiefs in, zo vertelt één van de witte jassen, een sympathieke celbioloog in ruste. Het was hem al een paar keer overkomen: dat vrouwen een reducerende draai gaven aan al die beestjes in henzelf. Meer of minder grappend concludeerden ze dat ze die anderhalve kilo dus van hun gewicht af kunnen trekken. Met het idee dat al die microben eigenlijk niet bij hen horen en dus niet hoeven te worden meegeteld.
In werkelijkheid zijn ‘zij’ en wij onafscheidelijk. Zonder al die microbeestjes zouden we helemaal niet kunnen bestaan. Onder al dat onzichtbare mogen dan gevaarlijke vijanden rondschuimen, er zijn ook vele vrienden bij, onmisbare onderdelen van ons defensiesysteem.
De mens = een wandelende samenleving.
Microben, daar hoort van alles onder. Naast bacteriën ook schimmels, algen en wat al niet. Niet: de virussen. Veel kleiner dan bacteriën, worden ze niet gerekend tot de levende wezens.
Gek eigenlijk, want razend slim zijn ze wel, op hun manier. Aanpassingsvermogen inclusief. Neem het coronavirus, hoe dat zich met groot vernuft beweegt tussen, en vooral bovenop, dat wat de wetenschap wel levend vindt. Meeliftend.
Een virus doet wat denken aan een mier. Een goed gesprek zit er niet in, maar het collectief is verbluffend, waarin ieder lid het juiste doet.
Al zijn ze dan zelf niet micro, in Micropia is een opstelling van een mierenkolonie te zien, bij wijze van aanschouwelijk onderwijs. Live. Het doet een beetje denken aan The Truman Show: de mieren werken zich een versuffing, maar hebben niet door dat het allemaal bedoeld is voor… de show. Alleen om ons te laten zien wat ze doen en hoe.
Het museum toont hoe ver de wetenschap is gekomen. Eerst hadden we helemaal niet door dat er microben bestonden, juist omdat we ze niet konden zien. Maar sinds Antoni van Leeuwenhoek & Co. is er een wereld voor ons opengegaan. Micropia staat vol met hypermoderne opvolgers van AvLs grote ontdekking, de microscoop. Daarmee kan je ook een rijk inkijkje krijgen in de levendige wereld op voorwerpen in ons dagelijks bestaan. Zo zou het ‘duizenddingendoekje’ beter ‘miljardenbeestjesdoekje’ kunnen heten. Zo’n doekie nat op het aanrecht leggen mag wel gelden als het smerigste dat je in een huishouden kan doen.
Andere toppers qua levendigheid zijn bijvoorbeeld toetsenborden, winkelkarretjes en natuurlijk… handen. Mocht je verwacht hebben, zoals ik, dat na corona ‘de boks’ het voor eeuwig zou hebben gewonnen van het handen schudden, dan kwam je bedrogen uit. En dat terwijl ik op dit blog al eerder betoogde dat je als vrouw juist blij moet zijn als een man je geen hand wil geven. Dit nadat ik internationaal aan het turven was geslagen hoeveel mannen de in publieke wc’s opgedane beestjesbende in volle omvang mee naar buiten nemen.
Aan de andere kant is het inzicht toegenomen dat de stelling ‘Vies is gezond’ ook zijn waarde heeft. Tot op zekere hoogte.
Veel tijd bracht ik door in Italië, een land met bacteriefobie dat van chlorige huishoudmiddelen geen genoeg kon krijgen. Chloor als vijand van goor. Want je kind zou wel eens in aanraking kunnen komen met een microbe! Pure horror. Terwijl juist contact met ‘het vieze’ van grote waarde is bij het opbouwen van weerstand en het voorkómen van allergieën.
De man in de witte jas vertelt dat hij als kind sabbelde op kwartjes, op muntjes. Geld, nog zo’n ‘stinkend’ iets waarvan je in Micropia kan zien wat het zoal met zich meebrengt.
There is more than meets the eye.
Inmiddels is er ook veel meer inzicht in bijvoorbeeld de onschatbare waarde van een gezonde darmflora. Een extra reden om antibiotica zoveel mogelijk te mijden.
Sterker, gaandeweg is duidelijk geworden dat kinderen die ter wereld komen door middel van een keizersnee, daarmee iets fundamenteels missen dat kinderen die gewoon geboren worden vanzelf binnenkrijgen: fecale bacteriën van de moeder, als vliegende start voor hun eigen ingewanden.
Het museum gaat sluiten. We begeven ons naar de uitgang. Toepasselijk komen we er langs een opstelling van van alles dat aan zijn eind is. Vaak zelfs ver over de datum, maar nog (lang) niet verdwenen. Verval in slow motion, ook dat met in de hoofdrol: microben.
TERZIJDE
– Zoenen
Nog zoiets ideaals ’ter uitwisseling’.
Er is een opstelling waar je iemand kan zoenen, doorgaans iemand met wie je gekomen bent. Daarna volgt een kwaliteitsoordeel, plus een schatting van het aantal uitgewisselde microben.
– Alternatief
Misschien een nog betere naam voor het doekje op het aanrecht:
‘krioeldoekie’.
– Ter verwarring
1 biljoen = 1.000.000.000.000. (duizend miljard).
1 billion = 1.000.000.000 (één miljard).
– Museumjaarkaart
Anders dan bij het dierenpark van Artis, wel geldig in Micropia.
Daarmee kan je er fluitend 12x per jaar heen, want ze hebben er telkens
‘De Microbe van de Maand’.