Zelfde decor, de Amsterdamse Nieuwe Kerk, andere inrichting. Waar eerder De Grote Indonesië Tentoonstelling het zicht op de Hollandse zeeheld Michiel de Ruyter nog compleet ontnam, laat World Press Photo hem altaarbreed in beeld.
Daardoor is nu een ‘gecorrecteerd’ onderschrift te zien, met de melding dat de grote admiraal tegenwoordig steeds vaker genoemd wordt in verband met het slavernijverleden.
Zeker is dat persfotografen het met De Ruyter heel druk zouden hebben gehad. En, wat commentaar betreft: net als bij de genoemde eerdere expositie biedt World Press Photo het publiek de mogelijkheid de eigen reacties tentoon te stellen.
Een reactie die kennelijk een tegenreactie oproept. Wat is waarheid? Verderop in de expositie:
Wat foto’s betreft valt veel te doen met de uitsnede. Welk deel van de waarheid laat je zien? En in hoeverre vervorm je die daar mee? De beste leugen is namelijk de halve waarheid. Die kan ook ontstaan door van een echte foto maar een deel te tonen.
Een beklijvend voorbeeld daarvan vormde een beroemd shot van een kamp met Bosnische gevangenen.
In mijn herinnering is blijven hangen dat deze foto een verkeerd beeld zou geven, vooral door de uitsnede. Dat in werkelijkheid het prikkeldraad de gevangenen niet omringde.
Echter, nu speurend naar dat verhaal kom ik alleen een gerechtelijke veroordeling tegen ten nadele van het tijdschrift waarin die bewering werd gedaan. Kortom, beeld kan manipuleren in alle richtingen. Of beter, mensen doen dat. Zelfs een fake beschuldiging, zoals dat bepaald beeld fake zou zijn, kan verraderlijk lang blijven hangen.
En een uitsnede kan meer dan manipuleren. Het kan bovendien het verschil maken tussen een goede en een gewone foto, of tussen een goede en een geweldige.
Zo kwam ik bij deze World Press Photo een van de meest verpletterende foto’s tegen die ik ken.
Maar zo ken ik hem niet. Ik ken hem anders, beter. Zoals ik hem heb opgeslagen op mijn computer. Genomen op net een ander moment en, vooral, anders uitgesneden.
Is het een uitsnede van mijzelf? Ik weet het niet meer. Wel dat de foto zo veel beter is dan in uitgezoomde versie. Meer van de ramp in beeld brengen is niet nodig, overtollig. Teveel. Leidt af. Al zou je ook kunnen zeggen dat juist de enormiteit tonen, waarbij niet meteen duidelijk is wat die man daar doet, ook zijn merites heeft.
Los van de vraag of hier niet sprake is van een (veel) te ver gaande schending van de privacy.
Ja, wat is het wonderlijk dat zo’n vreselijke foto, die zo door merg en been gaat, kan gelden als geweldig.
Zeker is dat een goede (pers)foto geen uitleg nodig heeft. Je hoeft niet te weten waar hij is gemaakt en wanneer. Hij overtuigt van zichzelf. Spreekt geluidloos.
Van dat soort foto’s biedt de expositie er opvallend weinig. Foto’s zoals deze:
*
Zeker, ‘Eén beeld zegt meer dan duizend woorden‘, maar woorden willen ook wat.
Zoals:
*
World Press Photo 2024 in De Nieuwe Kerk: tot 14 juli.
TERZIJDE
– Voor zover ik weet had De Ruyter/De Ruiter nooit iets met slavenhandel van doen. (Wel met walvissen).
– In zijn tombe is hij compleet, zijn afgeschoten been incluis.
– Correcteren – doorgaans incorrecte bezigheid: bestaande teksten aanpassen aan de heersende correctheid.
(Lemma uit de Joostiania).