STROOIEND SCHEPPEN
In Helmond groeit iets unieks: een kunstwerk zo vergankelijk als het leven zelf.
Irak, maart 2015. Werknemers van IS, werkend aan het kalifaat in oprichting, slaan millennia oude kunstwerken tot gruis.
Helmond, maart 2015. Een kunstwerk, bestaand uit gruis, komt tot leven. Maar het is niet bestemd voor de eeuwigheid. Sterker, het is een kunstwerk met euthanasieverklaring: nog deze maand komt er een einde aan. Maar het zal sterven in schoonheid. Wanneer het net klaar is. Op z’n mooist.
Eu-thanasie. Letterlijk: ‘Goede-dood’.
Even voorstellen: Elvira Wersche, kunstenares te Nuenen. Voor haar kunst gaat ze op de knieën, letterlijk. Van New York tot waar al niet. En nu dan eens dicht bij huis.
Steengruis strooiend op de grond: ééndimensionaler kan een kunstwerk nauwelijks zijn, zou je zeggen. Maar schijn bedriegt. Eerder het tegendeel is het geval.
Eerst ontwerpt Wersche het patroon dat ze aftekent op de vloer. Daarna worden alle vlakken ingevuld met fijn zand, zand uit alle delen van de wereld, zand dat ze zelf zoekt of dat haar wordt toegezonden. Al lopend langs alle zakjes, busjes en flesjes, realiseer je je dat hier iets waarlijk kosmopolitisch tot stand wordt gebracht. Daarnaast kunnen er diepere betekenislagen ontstaan: grond uit Ground Zero naast woestijnstof uit Afghanistan.
Zelfs wijngaard- en vulkaangrond: uit de Chianti Classico en van de Vesuvius
Het zand ondergaat geen andere bewerking dan het eventueel fijnstampen in een vijzel. Het strooien zelf, met behulp van een zeefje, kan Wersche niet alleen. Diverse vrijwilligers helpen haar. Daarbij hebben ze een zekere vrijheid in de keuze met welk zand ze een vlak zullen vullen. Al is tijdige consultatie gewenst.
Topoverleg
Wersches werk dat in Helmond de voltooiing nadert heet KWARTS. Kwarts in het kwadraat: een kwartsmotief, verrijkt door kwartshoudend materiaal.
Tijdens het strooiend scheppen is de expositieruimte geopend voor publiek. Niet voor tocht en loslopende honden…
Ook het sterven in schoonheid gaat publiekelijk gebeuren. Een Boliviaans-Braziliaanse danseres zal de Zanden Aller Landen vermengen, op de klanken van speciaal gecomponeerde muziek.
De wereld is een mozaïek, een samenleving van vele culturen. Grond is ‘oer’ en mensen zijn vaak oersterk verbonden met hun geboortegrond. Zolang het kunstwerk intact is, blijven al die gronden strikt gescheiden. Begrensd, in vakjes. Doorééngedanst gaat er een kunstwerk verloren, terwijl er iets anders geboren wordt: het besef dat al die zanden, culturen, mensen, samen onderdeel zijn van één aarde.
*
*
© Joost Overhoff