FilmTips
THEY SHALL NOT GROW OLD ****
Een vier- of vijfsterrenfilm is niet per definitie voor iedereen geschikt. Dat geldt ook voor deze documentaire over de Eerste Wereldoorlog. Ernstig af te raden voor tere zielen.
Voor Nederlanders is ‘de oorlog’ de Tweede. Maar in veel andere landen wordt met ‘De Grote Oorlog’ de Eerste bedoeld.
Zelf hielden we er ons angstvallig buiten, maar vanuit de meest verre verten werden troepen aangevoerd waarvan velen het leven lieten in koude, Europese modder. Daaronder waren zelfs soldaten uit Nieuw-Zeeland, voorvaderen van de cinematografische magiër Peter Jackson, regisseur van The Lord of the Rings. Hij is het die in opdracht oud Brits filmmateriaal tot nieuw leven heeft gewekt.
Het resultaat is verbluffend. Niet zozeer omdat er iets nieuw zou zijn, maar meer vanwege het herontdekken van wat je al wist.
1.
Het meest fascinerende is te merken hoezeer je geneigd bent het (gebrekkige) beeld waarmee je vertrouwd bent als het ware te beschouwen. Tegen beter weten in.
Jackson heeft zwart-witbeeld van toen digitaal ingekleurd, waardoor je denkt ‘Dat is fake. Zo was de wereld toen niet. Die was zwart-wit’. Absurd natuurlijk, maar zo werkt het toch.
Het zwart-wit van vroeger schiep een zekere afstand. Je zag ze wel, die roerloze lijken in al dan niet bevroren blubber, maar het leek gevoelsmatig van een andere planeet. En nu, nu het bloed rood is ingekleurd, is die afstand er weer. Maar nu door de bewerking achteraf, zelfs al is het bloedrood en het legergroen meer waarheidsgetrouw.
Oorlog (detail)
2.
De soundtrack van de film bestaat grotendeels uit een niet-aflatende stroom getuigenissen van soldaten, waarvan velen zich vrijwillig hadden aangemeld.
Ondanks alle verschrikkingen blijken opvallend veel overlevers nostalgisch. Vooral vanwege de kameraadschap, maar ook door de eenvoud van een bestaan in een simpele bevelsstructuur.
3.
De gewenning, misschien beter ‘afstomping’, ten aanzien van verschrikkingen.
Je praat met je maat en wacht op antwoord. Je draait je naar hem toe en de helft van zijn hoofd blijkt weg.
Ja, dat is dan zo. Het leven, jouw leven gaat door.
4.
De taaiheid van die mannen.
Vlak voor het zien van de film zat ik tegenover iemand in de trein. Op de terugweg van een dag trainen voor de vierdaagse. Tiptop schoenen aan. Een rugzakje van niks…
5.
De waanzin van het bevel: ‘Kom uit je loopgraaf en ren naar die van vijand’.
En mocht je op het wél zinnige idee komen je renrichting om te draaien, dan word je neergeschoten door je eigen ‘meerderen’.
6.
‘Eerlijke’ oorlogsvoering (toegestaan) = kogels, bommen en granaten. Bajonetten!
”Oneerlijke’ oorlogsvoering (verboden) = gifgas.
7.
Het surrealistische contrast: dagelijks bezig elkaar uit te roeien en de bijna vriendschappelijke sfeer als je elkaar ‘buiten kantooruren’ ontmoet. Ont-moet. Bij een wapenstilstand, of wanneer de ander je gevangene is geworden en je ontdekt dat die ander nauwelijks verschilt van jou.
8.
Het slechtste dat je kan doen, ook in het leven van alledag: de loopgraaf in. Misschien moeten we dat woord maar omdopen tot
loopgraf
TERZIJDE
De Britse soldaten kwamen bij terugkeer zeker niet in een gespreid ‘heldenbedje’. Eerder integendeel.
Het meest fascinerende aspect van de wapenwedloop Annu Nu:
in hoeverre kunstmatig intelligente wapensystemen autonoom kunnen / mogen / zullen opereren.
Indachtig de onvergetelijke woorden in ‘A Space Odyssey’:
Voor een meer uitgebreide I’m sorry-clip, klik hier.
De ‘Odyssey’ viert zijn vijftigste (!) verjaardag.
Net als oorlogen heeft die film zijn Onbekende Soldaat.
Ik hoorde pas wie er zo glorieus achter HAL schuilging, toen hij doodging.
Hij werd gekozen door zijn commentaar bij Universe. Net als al die andere onbekende soldaten komt hij daarbij zelfs niet voor in de aftiteling.
Daarom, mede voor degenen die altijd anoniem zullen blijven:
HAL = Douglas Rain