De vrouw voor me in de rij op Schiphol is Nederlandse. Ze woont in Engeland, getrouwd met een Schot. Tegen de Schotse trend in heeft haar man voor de Brexit gestemd: ‘om van Brussel af te zijn’. Dat er nog geen Brexit is verwijt zij niet de Britse premier Theresa May, maar degenen ‘die het haar onmogelijk maken’.
In het vliegtuig zit ik naast een jonge Brit. Vanonder zijn kleren piepen overal tatoeages tevoorschijn. Ringetje door de neus. Hij vindt de Brexit ‘stupid‘ en denkt erover Nederlander te worden, omdat zijn moeder Nederlandse is. Zo beschikt hij over een eigen exitstrategie. Als een soort schietstoel.
Na de landing verheft een jonge Brit voor me zich. Ook hij Total Tattoo, plus neusring. Op zijn arm prijkt de tekst ‘Hot Pizza’. Eronder een pizza-punt in een dubbelrol. Het ‘beleg’ is de achterkant van een vrouw op pumps, met verder alleen een heel klein slipje aan. Tot en met daar.
Welkom in Exeter.
We rijden door Dartmoor, een uitgestrekt natuurgebied, en stoppen in een romantisch plaatsje voor de lunch. Het eten is er even hopeless als de koffie, terwijl onze sympathieke Engelse gastheer vertelt tegen de Brexit te hebben gestemd. Vanwege… zijn kinderen.
Hier toont zich de ontwrichtende werking van het fenomeen ‘referendum’.
De belastingbetalers betalen mensen met meer verstand van zaken om hen te vertegenwoordigen in het parlement. Als die mensen het werk vervolgens weer terug schuiven, dan snijdt een tot Ja-Nee versimpelde vraag dwars door gezinnen heen: meestal horizontaal, tussen de generaties, en soms verticaal, tussen degenen die elkaar eerder het jawoord gaven. Het resultaat is oorlog binnen de muren van ‘the castle‘ dat hun ‘home‘ volgens de Engelsen is. En anders gewapende, of lieve vrede.
Zelfs de ophaalbrug van de familievesting biedt geen soelaas tegen de tweespalt die per referendum neerploft op de binnenplaats, als een bom gedropt door een drone.
Onze gastheer heeft voor de lieve vrede gekozen en daarom hetzelfde gestemd als zijn kinderen. Zelf is hij eigenlijk vóór een Brexit ‘vanwege de EU-bureaucratie’.
We bezoeken een fraai kerkje dat iets bijzonders rijk is: een Drie Hazen-motief. Het is iets waaraan op deze site al eerder aandacht is besteed. Het motief laat drie hazen zien die rondrennen in een cirkel. Ze hebben samen drie oren en toch hebben ze er ieder twee. Rara, hoe kan dat? Omdat ze ieder een oor delen met een andere haas.
© Pete Andrew
Mijn eigen uitleg van dit oeroude motief:
We rennen samen rond door de wereld,
We zijn verschillend,
Maar we moeten het, deels verbonden,
Samen met elkaar doen.
Een boodschap die voor de Brexit te laat komt.
Wellicht hebben veel pro-Brexitstemmers vanuit de pub gedacht dat het verlaten van de EU hetzelfde zou zijn als het omzetten van een schakelaar.
We ontmoeten een Schot die ook voor de Brexit stemde, maar nu spijt heeft. ‘Ze hebben ons niet verteld wat het zou inhouden’, zegt hij, verwijtend. Terwijl je toch zou denken dat iedereen wel eens een scheiding tussen twee mensen heeft gadegeslagen en zo kan weten dat dat meer om het lijf heeft dan simpel uitzwaaien. Laat staan bij zoiets als dit.
Op zijn beurt begrijpt onze Engelse gastheer niet waarom de toestand in Noord-Ierland door de aanstaande Brexit instabiel wordt.
Ik zou zeggen: zie de Europese Unie als een dierentuin. Als er zebra’s zijn die rabiaat niet met de gnoes in één verblijf willen delen, terwijl dat wel zo is, dan is dat probleem minder groot als de deur van hun verblijf open staat. Dan kunnen ze denken: ‘We zitten allemaal in hetzelfde schuitje, in dezelfde tuin’. Maar als daarna de deur weer dicht gaat…
Onze gastvrouw vertelt hoe ze vroeger als klein kind op school werd gepest. In Schotland, omdat ze uit Engeland kwam.
De Schot met Brexit-spijt: ‘Scotland is another country‘.
Ik begeef me naar het vliegveld om wellicht voor het laatst het land te verlaten vóór de Brexit.
Pal voor de ingang van de vertrekhal heeft men een verbluffend autowrak geparkeerd. Het blikken drama wordt geflankeerd door mannen die uitleggen dat dat is wat je krijgt als je onder invloed aan het rijden gaat.
Iets vergelijkbaars heeft men de referendumkiezers inderdaad niet voorgehouden.
Binnen doet de Britse luchtvaartmaatschappij een goede poging mij alsnog met de Brexit te verzoenen. Ik krijg veertig pond boete omdat mijn standaardkoffertje vier centimeter breder blijkt dan hún standaard.
In het vliegtuig zit ik naast 1x Neerlands trots, een jonge vrouw met een fraaie positie bij de Engelse National Trust. Een levend voorbeeld van de verstrengeling van The Continent en The Island. Wat de Brexit voor haar gaat betekenen weet ze niet, wel dat ze Engelsen kent die de schoonfamilie vanwege dat heikele onderwerp helemaal niet meer spreken.
Ze wijst me op een veelzeggende landkaart in het inflight magazine. Maar wat zegt het precies? Totale desinteresse in de overkant, zou je zeggen.
Bye bye, Britain.
TERZIJDE
In het televisieprogramma Podium Witteman bracht de onvolprezen Mike Boddé zijn treurnis vanwege de Brexit suggestief tot uitdrukking door een lied te laten horen van de Engelse componist Purcell: ‘When I am laid in earth…‘
Eerder op deze site noemde ik het referendum een nijdigheidsfabriek.
Vaak ben je geneigd te denken dat de neuzen binnen één gezin wel ruwweg dezelfde kant op zullen staan. Een beetje zoals veel stellen zeggen ‘Wij vinden’, de spreekwoordelijke paplepel paraat.
Maar al die pap is nog geen garantie voor ‘unisono’, zoals bijvoorbeeld beschreven in Het geheim van de Valeriusstraat door de historicus Luuc Kooijmans, over een door de NSB terminaal gespleten familie.
Een Engelse merkt op: ‘Gek, dat wij geen uitdrukking hebben voor Bon appétit‘
Daarvoor een verklaring opperen is niet beleefd.